Vetëvrasja ne dukje e dizajneres Kate Spade më 5 qershor bëri më shumë se sa tronditi dhe trishtoi fansat e saj në të gjithë vendin. Ajo gjithashtu rihapi debatin rreth shumë shfaqjeve dhe shkaqeve të vetëvrasjes.

Rrethanat rreth vdekjes së Spade mbeten të paqarta, por tragjedia nënvizon një realitet shqetësues në SHBA. Vetëvrasja është një problem në rritje i shëndetit publik që nuk diskriminon në bazë të demografisë.

“Kjo nuk është një kusht që lidhet me suksesin apo dështimin”, thotë Dr. Anne Schuchat, zëvendësdrejtori kryesor i Qendrave të SHBA për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve (CDC). “Askush nuk është imun.”

Të dhënat federale tregojnë se normat e vetëvrasjes janë rritur në mënyrë të qëndrueshme përgjatë pothuajse çdo demografie gjatë dy dekadave të fundit, duke u rritur me 28% nga viti 1999 në 2016. Pothuajse 45,000 amerikanë vdiqën nga vetëvrasja në vitin 2016, duke e bërë atë shkakun e dhjetë më të zakonshëm të vdekjes atë vit, sipas CDC. Rritjet kanë qenë kaq drastike sa që hulumtuesit kanë fajësuar vetëvrasjen, së bashku me abuzimin me substancat,si shkak për rëniet e fundit të jetëgjatësisë së përgjithshme të SHBA-ve, sipas një editoriali të botuar në një botim të fundit të BMJ.

Ndërsa vetëvrasja është më e zakonshme tek të rriturit e moshës mesatare dhe të moshuar, normat janë në rritje në shumë grupe të moshave. Pothuajse dyfishi i fëmijëve u shtrua në spital për shkak te te menduarit rreth ose duke u përpjekur për vetëvrasje në vitin 2015, si në 2008, sipas një studimi të botuar në maj në revistën Pediatrics.

Gratë e reja duket se ndikohen në mënyrë të pabarabartë nga rritja e përgjithshme. Shkalla e vetëvrasjes në mesin e vajzave të moshës 10-19 vjeç u rrit me 70% nga viti 2010 deri në vitin 2016, nga 423 vdekje në 687 dhe arriti shifrën me te larte te vetëvrasjeve ne një 40-vjeçar në mesin e adoleshentëve femra në 2015, sipas të dhënave të CDC. Kjo rritje ka qenë mjaft e konsiderueshme për të ngushtuar hendekun gjinor të vendosur midis numrit të djemve dhe vajzave që vdesin nga vetëvrasja.

Duke parë përtej shifrave, pyetjet që ngrihen – pse ndodh kjo prirje dhe pse tani? – janë të ndërlikuara.

 

Duke i meshuar çështjeve të shëndetit publik, siç është kriza e opioidëve dhe rritja e nivelit të depresionit, ankthit dhe vetmisë, ka të ngjarë të lidhet me rritjen e vetëvrasjeve, thotë Schuchat. Dhe hulumtimet sugjerojnë se vetëvrasjet e profilit të lartë si Spade mund të nxisin “ngjitjen vetëvrasëse”, një çështje e njohur e shëndetit publik. Në muajt që pasuan vdekjen e publikuar të aktorit Robin Williams në vetëvrasje në vitin 2014, pati një rritje prej 10% në vetëvrasjet në mbarë vendin, sipas një

studimi të botuar në shkurt në revistën PLOS One. Ndërhyrjet në vetëvrasje gjithashtu kanë përkuar historikisht me trazirat ekonomike, thotë Schuchat, kështu që kriza financiare e vitit 2008 dhe pasojat e saj mund të kenë ndikuar vetëvrasjet në vitet e fundit.

Megjithatë, në nivelin individual, nuk ka pothuajse asnjëherë një shkak të vetëm të vetëvrasjes. “Faktorët e shumëfishtë shpesh përfshihen,” thotë Schuchat. Adresimi dhe trajtimi i çështjeve të shëndetit mendor janë një pjesë e rëndësishme e parandalimit të vetëvrasjeve, por lidhja shoqërore dhe mbështetja nga miqtë, familja, komunitetet dhe institucionet mund të ndihmojnë gjithashtu njerëzit që luftojnë për çfarëdo arsye.

“Ne duhet të jemi më të lidhur dhe prane për njëri-tjetrin,” thotë Schuchat. “(Vetëvrasja është) mjaft e përhapur dhe kështu, kaq e vështirë për ata që mbeten prapa, kjo eshte ajo qe me të vërtetë duam të bëjmë , gjithçka që mundemi”.

Veritas.com.al/