Ish Ministri i Ekonomisë Tremonti: “Goditja e 1914 i dha fund Belle Époque, pandemisë 30-vjeçare të tregut”

Andrea Indini

 

“Kjo pandemi është ‘incidenti tipik i historisë’. Një precedent, për ta kuptuar, ishte Sarajeva: një vend i largët, një fakt i papritur,dhe në vetvete dramatik, por që nuk u perceptua menjëherë si i tillë, por pak pas Luftës së Madhe dhe fundit të ‘Belle Époque dhe bashkë me të rënia e Evropës së vjetër. Historia nuk përsëritet për identitete perfekte, por ‘aksidentet’ përsëriten gjithmonë “. Mund të thuhet se në librin e tij Le tre profezie, Giulio Tremonti kishte parashikuar gjithçka. Ose pothuajse.

Koronavirusi,emergjenca shëndetësore dhe kriza ekonomike që ajo gjeneroi kanë nxjerrë lakuriq gjithë sistemin.Ajo që shkërmoqet është Bota siç e dinim deri dje.

A mbaroi epoka e globalizmit dhe e tregjeve të nxitura nga financa?

“Sarajeva e re: një vend i largët, në brendesi të Kinës, shkëndija ‘e keqe” e c’burgosur nga takimi midis dy civilizimeve, njëra rurale brenda me zakonet dhe traditat mijëvjeçare dhe tjetra hiper moderne. Nëse shikoni Google Maps, hartën e ndritshme të botës, bregdeti duket shumë i ndritshëm, ndërsa brendësia është një sipërfaqe e pakufishme pa dritë, rurale por me të paktën gjysmë miliardë njerëz brenda.

Nga harta kuptohet që virusi nuk doli nga një laborator shkencor por sigurisht nga një laborator social, nga kryqezimi i detyruar midis së kaluarës dhe së ardhmes. Nga këtu virusi ndjek Rrugën e Mëndafshit, kalon nëpër një vend simbolik, Irani, arrin në Evropë dhe nga këtu në Perëndim. Njëherë e një kohë, pandemitë, si murtaja, ecnin ngadalë, me minj dhe pleshta. Kjo, më modernja, kishte një përhapje të menjëhershme.Ashtu si Sarajeva i dha fund Belle Époque, kështu kjo i jep fund edhe tridhjetë vjecarit të artë të globalizimit dhe produktit të ‘iluminuar ’të saj që ishte ideologjia’ e fund shekullit XX, merkatizmi ’: ideja që tregu hyjnor është gjithçka dhe bën gjithçka.

Ashtu sikurse bota e vjetër ishte ‘liberté, égalité, fraternité’,( ‘liri, barazi, vëllazëri’) kështu edhe bota tjetër, një botë që tani na zbulohet kalimtare, ishte ‘globalité, Marché, monnaie’.( ‘globalitet, treg, monedhë’) Duke përdorur gjuhën pandemike, në Promessi sposi, don Ferrante pyeste ”Murtaja është substancë apo rastësi?’ dhe thoshte ‘Nuk është substancë, nuk është rastësi’. Eshtë dikush që e konsideron pandeminë si një ‘tragjedi biblike’. Besoj se ky është një gabim. Konfuzioni midis efekteve dhe shkaqeve, midis epifenomenit dhe fenomenit. Siç ka qënë më parë në Histori,edhe kjo pandemi do të mundet nga shkenca: Historia e njerëzimit ka ndryshuar me zbulimin e penicilinës. ‘Tragjedia’ nuk është aq shumë te pandemia në vetvete dhe në efektet e saj shëndetësore se sa në faktin se zbulon limitet e globalizimit. Pasi të dalim nga lockdown (bllokimi), do gjejmë rrënojat “.

Në këtë pikë a do të jetë i nevojshem një rikonfigurim i ekuilibrit midis Shtetit dhe ekonomisë?

“Në ideologjinë e ‘tregut”, tregu ishte gjithçka dhe shteti nuk ishte asgjë.

Tregu hyjnor ishte makineria dhe matrica progresive dhe pozitive e çdo të mire. Nga ana tjetër, shteti ishte një faktor pengesë. Kjo ideologji ishte një shtrembërim në lidhje me traditën klasike liberale. Diçka e ngjashme me atë që në kampin tjeter ka qënë në radikalitetin e tij absolut bolshevizmi mbi socializmin.Bota liberale fillon në shekullin e tetëmbëdhjetë dhe gjeti Biblën e saj në “Pasuria e kombeve”.

Një titull që tregon se si pasuria dhe kombet nuk mund të ekzistojnë në mënyrë të pavarur, tregu por edhe Shteti.Bota liberale perëndimore ishte si një orë antike mekanike e bërë nga pesha dhe kundërpesha. Ora ka mundur kohën e saj për dy shekuj, pastaj diçka filloi ta alternojë ritmin: në 1989 rënia e murit të Berlinit; në 1994, në Marrakech,firma e OBT-së, që nuk ishte një marrëveshje tregtare siç thotë emri tregti por ishte politike; në 1996 presidenca e dytë Klinton prezanton instrumentet financiarë të nevojshme për globalizimin (për të lëvizur para duhen ‘ likuiditete’); në vitin 2001 hyrja e Azisë me Kinën në OBT; në vitin 2008 kriza e parë e ndjekur në vitin 2020 nga kjo “.

Ju keni qenë gjithmonë kritik ndaj këtij procesi …

“Gjëja e duhur duhej të bëhej në kohët e duhura. Dhe përkundrazi ishte e gjitha e përqendruar derisa shpërtheu. E vërteta është se ky proces historik u zhvillua jashtë dimensionit tipik të Historisë që është ajo e longue durée (e një kohe të gjatë). Për një fenomen historik si ky vetëm tridhjetë vjet ishin një kohë minimale ”.

Kjo krizë ka bërë që Donald Trump dhe Xi Jinping të rifillojnë bisedimet. A e shihni mundësinë e një ribalancimi midis dy super fuqive?

“Në vitin 2009, u ftova në Pekin për një leksion mbi globalizimin në shkollën qendrore të Partisë Komuniste Kineze. Pas leksionit,u ftova në ndërtesën e partisë në Sheshin Tiananmen për një bisedë me presidentin e shkollës. Në atë moment zbulova se ai ishte zv. Presidenti i Republikës, aktualisht Presidenti. Si ministër bëra pyetjen tipike të ministrave të Thesarit: ‘Pse nuk blini letra me vlerë italiane?’ Në përgjigje sinteza e gjithë bashkebisedimit tonë: ‘Do të donim të pasuroheshim pak para se të plakemi shumë ‘. ”

Cfarë kishte në bazë të kësaj deklarate?

“Siç e interpretoj unë, Kina duhet të përballet me dramën e një demografie të pafavorshme. Unë mendoj se kjo është ajo që gjeneron shtytjen nga manifaktura tradicionale në inteligjencën artificiale. Procesi ishte dhe eshte ne zhvillim.Athere pozicioni i Kinës ishte pak me ‘ low profile  (profil i ulët) se i Kinës sot. Sot Rrugët e Mëndafshit janë një projeksion gjeopolitik i forcës dhe fuqisë. Dhe e njëjta gjë mund të thuhet për 5G. Për kunderpergjigje,amerikanët morën 5G si në vitin 1957 kur morën Sputnik: rreziku i fitores së të tjerëve.Për sa shpresoj do të vihet në një pikë ekuilibri.Megjithatë, çrregullimi i krijuar nga pandemia është duke ngadalësuar ngritjen e Kinës dhe po e bën këtë ekuilibër më të mundshëm. Nga kjo lojë Evropa, pa Anglinë,është krejtësisht jashtë sepse ka mbetur jashtë deteve. Ka dy mënyra për te mbetur në tavolinë:te ulur si te ftuar ose te shkruar si pjatanca në menu … ”

Perfshirë nga emergjenca e koronavirusit, Bashkimi Evropian në fakt e ka gjetur veten (edhe një herë) plotësisht të papërgatitur …

“Një nga pasojat e kësaj krize është shfaqja e limiteve të të gjitha” klasave drejtuese “, tonave dhe ato të Evropës. Në tetor 2008, si Ministër Italian i Ekonomisë dhe Financave,i shkrova presidencës evropiane të rradhës,Ministrit Lagarde, një letër.Në atë letër, e shkruar ndërsa kriza po shpërthente, ekzistonte një pikë e përgjithshme mbi nevojën e rregullave për ekonominë dhe një pikë e veçantë evropiane mbi nevojën për një Fond kursimi për Shtetet për të menaxhuar krizën.Pika e parë: në mbledhjen e G20, qeveria Italiane propozoi të hartojë, së bashku me OSBE, një traktat shumëpalësh të quajtur “Global legal standard ” (Gls). Sensi ishte:duhej te kalohej nga free trade  në fair trade.Nuk mjafton që në në drejtim të rrymës çmimi i një produkti të jetë i drejtë free trade (tregtia e lirë), është e nevojshme që në rrjedhën e sipërme të jetë gjithashtu i drejtë edhe prodhimi, duke respektuar shumë rregulla të tjera fair trade (tregtia e ndershme). Për shembull, në nenin 4, ishte shkruar rregulla mjedisore dhe higjienike.Ju thote gje? Traktati u votua nga OSBE por kjo filozofi politike u mund nga ” Financial stability board (bordi i stabilitetit financiar)” (FSB), i frymëzuar nga financa siç nënkupton vetë emri. Logjika ishte kjo: nuk duhen rregulla të reja,por diçka për financat. Fitorja e FSB-së mbi GLS ka nxitur, me financa, një globalizim të pandërprerë për dhjetë vjet të tjerë. Sot ne korrim frutat e helmuara “.

Kalojmë në pikën e dytë të asaj letre.

“Qeveria italiane bënte të ditur se në traktatet evropiane nuk ishte fjala krizë. Traktate që ishin shkruar të gjitha në terma progresivë dhe pozitivë ku e mira ishte rregulli dhe e keqja ishte përjashtimi i paparashikuar. Mbi bazën e propozimit tonë,filloi diskutimi për krizën dhe nevojën për krijimin e një fondi kundër krizës.Në fund, një natë, një noter u ftua në Eurogroup për të inkorporuar me instrumente të së drejtës private fondin e parë evropian.Logjika e diskutimit në ato netë të gjata, ishte përmbi seriozitetin, megjithëse jo i ashpër, në bërjen e bilanceve kombëtare, nën solidaritet për ata që hynin në krizë dhe, në mes, fondin Evropian si platformë nga e cila të lançoheshin eurobonde.Mbi eurobondet më kujtohet artikulli i shkruar në Financial Times nga unë dhe Juncker. ”

Pastaj gjithçka u prish kur shpërtheu kriza e Greqisë …

“Në atë kohë isha president i ministrave të Ekonomisë së PPE. Kur Juncker kërkoi të përdorte Fondin e kursimit për Shtetet për të shpëtuar bankat, ju përgjigja” Mundet, por sipas paktit që kontributi kombëtar në fond të mos jetë i bazuar në PBB, ashtu sic duhet në funksionin e shpëtimit të shteteve, por mbi rriskun siç është e drejtë në funksion të shpetimit të bankave.Mbi Greqine bankat gjermane dhe franceze ishin në rrezik për 200 miliardë euro, Italia vetëm për 20. Hipoteza e kalimit në llogaritjen e PBB në rrezik shkaktoi krizën. Disa ditë më vonë shpërtheu spread dhe u dërgua letra BQE-Bankitalia e 5 gushtit. Objektivi i këtyre manovrave nuk ishte vetëm për të marrë paratë tona për të kursyer bankat e tyre, por edhe për të maskuar defektet sistemike të njerëzve të tjerë dhe, duke kaluar nga llogaritja në PBB në llogaritjen e rriskut, për të shmangur nxjerrjen e shkakut të vërtetë të krizës, një krizë bankare-sistemike që ishte më shumë në Veri sesa në Jug të Evropës.Atherë,duke i parë ato 200 miliardë dukeshin një shifër e madhe.Tani të bëjnë të qeshësh “.

Cfarë ndodhi ndërkohë?

“Në këto vite fondi, i cili ndërkohë është bërë Mes, është mbajtur në parking. Tani do të donin ta nxirrnin jashtë dhe ta linin të kalonte ndonjë kufi, për shembull Brenneron … Ky instrument është ndërtuar si një evolucion i Trojkës dhe është adoptuar për një kapital minimal .Për më tepër një vend do të duhet të paguajë kapital për të marrë një kapital të shtuar pak. Kjo e bën Mes-in një lojë të mashtrimit politik dhe ekonomik.Megjithatë të gjithë duket se konvergojnë mbi Fondin e Kursimit të Shteteve. Dikush, për të mbijetuar, thotë te kundërten e asaj që për tridhjetë vjet ka thënë për të jetuar. Shumë, tepër, që dje ishin ‘austeristë’, tani janë bërë ‘debitistë’ .Megjithatë, në bazë ka gjithmonë çmendurinë e likuiditetit: së pari, globalizimi u shty me likuiditete dhe financa, tani shpëtimi duhet të vijë nga likuiditeti në formën e borxheve.Në këtë moment dramatik, likuiditeti është thelbësor, por herët a vonë do të vijë një kohë kur është e nevojshme të merresh me realitetin. Të paktën falsifikuesit e Totò, me vulen, letrën dhe bojën, kishin akoma ndonjë marrëdhënie me PBB-në. Në perspektivë, pasi të jetë kapërcyer kjo fazë dramatike, do të duhet të kthehemi të merremi me PBB për të shmangur shpërthimin final të një Cernobili financiar ”.

A është e mundur që në këtë krizë po “fshihet” edhe ajo e bankave gjermane dhe franceze?

“Eshtë pak a shumë keshtu. Përshtypja është ajo e të parit dy herë të të njëjtit film. Si ka mundësi që, pas frazës së palumtur mbi spread, presidenti i BQE-së papritmas thërret mbledhjen në të cilën lancon një program të ri të Blerjes së letrave me vlerë? Thuhet se është arritur nga një telefonatë nga Parisi duke marrë parasysh krizën potenciale të rriskut që po rrëzonte një bankë franceze “.

Cfarë bote na pret pas pandemisë?

“Ajo që ka qenë deri më tani ka qenë global order. Tani rreziku është evolucioni në një çrregullim global dhe kalimi nga paqja e tregtisë në segmentime në rritje të tregut (edhe më shumë detyra, përsëri zhvlerësime etj …). pastaj nga skenari i përgjithshëm tek i veçanti brenda shoqërive tona, perspektiva në të cilën duhet të jemi në gjendje të shohim nuk është vetëm ajo e rrënojave të globalizmit por ajo e rindërtimit. Një botë që duhet të kthehet përsëri në të qenit ajo që ishte akoma e mundur në vitet tetëdhjetë dhe nëntëdhjetë , e ndryshme nga ajo që doli së pari iluzore dhe më pas e pamundur me vitet e fundit, vitet e globalizmit ekstrem.Pas ideologjisë së tregut hyjnor, kthimi i shtetit.

Politika është e nevojshme në shtet dhe për shtet. me sasi modeste të teknikës – brrr – dhe me sasi zero të komedisë. Në Romën e lashtë ishte e ndaluar që aktorët dhe komedianët të bënin politikë. Në anën tjetër duhet të ketë një treg që bën treg,jo i paralizuar nga një numër i pafund rregullash. Në vitin 2010-2011, përfshirë atë që nyja Gordiane e bërë nga ligjet e pafund nuk mund të zgjidhej, por vetëm te pritej, kjo reformë u soll në parlament: ‘Gjithçka është falas përveç asaj që është e ndaluar me ligj penal’. Jo vetëm kaq.

Midis shtetit dhe tregut, duhen vlera morale dhe shoqërore, jo vetëm lëngjet, por edhe solidet, jo vetëm dëshirat por edhe virtytet, jo vetëm konsumi, por edhe kursimet kur kjo është përsëri e mundur. Dhe përsëri: familjet, traditat dhe komunitetet e zonës. Atdheu është toka ku prehen eshtrat e baballarëve. Në vitin 2005 shkruajta artikullin mbi 5X1000 për vullnetarizmin dhe per kërkimin. Unë nuk jam më në parlament, nëse do të isha atje gjëja e parë që do të bëja do të ishte të shkoja nga ai 5 në një 10X1000 ”.

VERITAS.COM.AL