Zbret nga vetura si të ishte kthyer nga një samit ku ishte shpallur njeriu më i rëndësishëm në Ballkan. Truprojat i hapin dyert e makinës me një lëvizje që i ngjan ritualit të ruajtjes së një arke të shenjtë.

Kadillaku i zi lëshon një nuancë të lehtë dramatike, ndërsa Pëllumb Pilinçi hedh hapin e parë me ngadalësinë e një burri që e di që kamerat po e ndjekin. Dhe sytë i ka të stërvitur jo për të parë përpara, por për të mbjellë përshtypje. Një presidenti që nuk është president. I një njeriu që ka parë shumë filma komedi dhe ka vendosur ta luajë vetë rolin.

Ai nuk ka ardhur të flasë. Ai ka ardhur të hyjë. Siç hyjnë figurat në legjenda që i shpikin vetë.

Ka ndonjëherë momente në histori që nuk kanë nevojë për koment, sepse janë vetë shfaqje. Ka ndonjëherë shfaqje që nuk kanë nevojë për regjisor, sepse komedia luhet vetvetiu. Dhe ka disa njerëz që hyjnë vetë në skenë, pa ftesë, pa pagesë dhe pa ndërgjegje. Sepse besojnë se janë protagonistë, ndërkohë që janë vetëm dekor.

Një burrë ecën në Theth, flet për Kanunin me thekse të shpikura dhe një teatralitet që do ta kishte zili edhe ndonjë sekt shpirtëror në malet e Indisë. Aty tregon se burrat nuk mashtrojnë, nuk rrejnë dhe nuk harrojnë.

Disa javë më vonë, ky burrë zbret në Prishtinë dhe paraqitet si nismëtar i një Republike të Re, përkrah dy profesorëve të shquar të mendjes juridike kosovare: Ismet Salihu dhe Mazllum Baraliu.

Po. Ai që dikur predikonte drejtësinë penale në Universitetin e Prishtinës, tash rri në tavolinë përballë një skenari që flet për presidentin, kushtetutën dhe një sistem politik që nuk ekziston. Dhe tjetri, dikur i fortë në komisione dhe në interpretimet e zgjedhjeve, tash ulur si vëzhgues në një teatër improvizimesh ku mungon edhe skenari, edhe ligji, edhe logjika.

Kur Salihu dhe Baraliu ulen në tavolinë për të dëgjuar fjalime pa kokë, atëherë e kupton që diploma s’të mbron nga marrëzia, por ndonjëherë e stolis atë.

Salla nuk kishte dritë skene, por gjithçka ndriçohej sikur aty të ishte shpallja e një Kushtetute të re. Tavolina ishte rrethore, e ngritur me kujdes për të krijuar iluzionin e barazisë, por të gjithë e dinin se sytë nuk ishin aty për profesorët. Karrigia e tij ishte pak më e lartë. Dhe ai e dinte.

Në anë të majtë rrinte Ismet Salihu – profesor i së drejtës penale, një njeri që për dekada i ka mësuar Kosovës çfarë është krimi dhe çfarë është ligji. Në të djathtë ishte Mazllum Baraliu, dikur i përditshëm në ligjërime kushtetuese, një nga zërat që përfaqësonte rregullin zgjedhor në vitet e pasluftës.

Të dy kishin sjellë me vete heshtjen. Të dy ishin të kthyer më shumë nga ai që fliste sesa nga ajo që thoshin vetë. Dhe ndërsa ai e ngrinte zërin, ata e ulën dinjitetin. E përhumbur në atë radhitje karrigesh, Kosova dukej sikur kishte harruar se për çfarë duhej të ishin këta njerëz aty. Ishin ftuar për të prodhuar legjitimitet. Por dolën me fytyrën e tyre të vërtetë, figurantë me tituj, profesorë me heshtje, burra me grada që i përkulën fjalës boshe.

Kishte kamera. Kishte mikrofon. Kishte edhe një fletë që mbahej në dorë – siç mbahet ndonjëherë një testament që do të lexohet para kohe. Ai fliste me ngulm, por salla nuk merrte ngrohtësi. Sepse në atë dhomë, edhe nxehtësia ishte false. Vetëm dritat ishin të vërteta.

Ai e dinte që po bënte teatër. Por nuk e dinin ata që duartrokisnin.

Ka ndodhur shpesh që kryeministri i Shqipërisë, me batutat e tij të zakonshme, të jetë tallur me ndonjë figurë publike apo me ndonjë absurditet të radhës në Ballkan. Por këtë herë nuk ka pasur nevojë të shkruajë skenar. Sepse realiteti i tejkalon edhe batutat më tallëse të imagjinatës së tij.

As skenari më i pabesueshëm i satirës së tij nuk do të përfytyronte një skenë ku Ismet Salihu, autor i dhjetëra teksteve për të drejtën penale, do të pranonte të jetë figurant në një republikë fiktive, të shpallur me entuziazëm para kamerave të një darke me shije vetë-admirimi.

As imagjinata më groteske e një regjisori që prodhon humor të zi nuk do të përfytyronte Mazllum Baraliun, një figurë që dikur e përfaqësonte boshtin e zëshëm të demokracisë zgjedhore, të shndërrohej në sfond të një loje që nuk e di as vetë si fillon dhe si mbaron.

Në këtë spektakël, nuk kemi të bëjmë më me ironinë e zakonshme që ushqehet nga padituria. Kemi të bëjmë me një tallje të heshtur që mbështetet nga njerëz që duhet të ishin roje të dinjitetit universitar. Por që tani janë të lumtur të ulen në krah të një politike që i përdor për një episod që s’do ta shohë askush për herë të dytë.

Po, të dashur qytetarë: kjo nuk është më as komedi, as tragjedi, as sarkazëm. Kjo është thjesht zbrazëti me mikrofon. Dhe brenda kësaj zbrazëtie, dy figura të dijes bëhen bashkëpjesëmarrës të një rruge që nuk të çon as në Republikë, as në drejtësi, por vetëm në një galeri të shëmtuar kujtimesh ku mendja humbet kuptimin, dhe heshtja bëhet pranim.

Nëse edhe profesorët tanë më të vjetër janë të gatshëm të veshin kostumin e figurantit, atëherë s’na ka mbetur tjetër veçse ta përqafojmë këtë farsë si pasqyrën më të sinqertë të kohës sonë. (Albanian Post)