Berlini (AFP) – Udhëheqësit botërorë bënë një shtytje të re për paqen në Libi në një samit në Berlin të Dielën, në një përpjekje të dëshpëruar për të ndaluar kombin e mbuluar nga konflikti të kthehej në një “Siri të dytë”.

Presidentët e Rusisë, Turqisë dhe Francës u bashkuan me shefat e tjerë globalë në bisedimet e organizuara nga kancelarja Angela Merkel dhe u mblodhën nën kujdesin e Kombeve të Bashkuara.

Qëllimi kryesor i samitit është që forcat e huaja të kenë ndikim në rajon për të ndaluar ndërhyrjen në luftë – qoftë me armë, trupa ose financim.

Udhëheqësit e të dyja fraksioneve ndërluftuese – njeriu i fortë, Khalifa Haftar dhe kreu i qeverisë së Tripolit,e njohur nga OKB Fayez al-Sarraj – ishin gjithashtu në Berlin për mbledhjen e parë të tillë që nga 2018.

Por forcat pro-Haftar ngriti ante përpara bisedimeve duke bllokuar eksportet e naftës në portet kryesore të Libisë, duke shkatërruar burimin kryesor të të ardhurave të vendit në protestë ndaj vendimit të Turqisë për të dërguar trupa për të mbrojtur qeverinë e Akordit Kombëtar (GNA) me qendër në Tripoli me bazë Sarraj.

Përpara bisedimeve, Presidenti turk Rexhep Tajip Erdogan u lëshua kundër Haftar, duke thënë se ai kishte nevoje të braktiste “qëndrimin e tij armiqësor” nëse Libia ka ndonjë shans për të fituar paqen.

Kriza e ndezur e naftës nënvizoi impaktin shkatërrues të influences së huaj në konflikt, në të cilin GNA e Sarraj u mbështet nga Turqia dhe Katari ndërsa Haftar ka mbështetjen e Rusisë, Egjiptit dhe Emirateve të Bashkuara Arabe.

“Libia ka nevoje te ndaloje te gjitha ndërhyrjet e huaja,” i tha AFP i dërguari special i Kombeve të Bashkuara Ghsan Salame.

OKB shpreson se të gjitha palët do të nënshkruajnë një plan që të përmbahen nga ndërhyrjet dhe të angazhohen për një armëpushim që çon në një fund të qëndrueshëm të armiqësive, sipas një drafti të një komunikate përfundimtare parë nga AFP.

Ky dokument gjithashtu u bën thirrje të gjitha palëve që të angazhohen përsëri në një embargo të armëve të OKB të shkelur shumë dhe ngre perspektivën e bisedimeve politike brenda Libise në Gjenevë në fund të muajit.

Nëse gjithçka shkon sipas planit, pjesëmarrësit në Berlin do të mbajnë një konferencë për shtyp në mbrëmje.

Por samiti tashmë ka trazuar pendët dhe disa vende të rajonit po turfullojnë se janë lënë jashtë, duke përfshirë Greqinë, Marokun dhe Tunizinë.

– “Siria e Dytë” –

Libia është copëtuar duke luftuar midis fraksioneve të armatosura rivale që prej një kryengritjeje të mbështetur nga NATO në vitin 2011, që vrau diktatorin Moamer Kadhafi.

Kohët e fundit, trupat e Sarraj në Tripoli janë sulmuar që nga prilli nga forcat e Haftarit.

Përleshjet vranë më shumë se 280 civilë dhe 2,000 luftëtarë dhe shpërngulën dhjetëra mijëra, derisa një armëpushim i brishtë i mbështetur nga Ankaraja dhe Moska u vendos në 12 janar.

Në bisedimet vijuese në Moskë, Sarraj ra dakord për armëpushim të përhershëm por Haftar u largua pa nënshkruar marrëveshjen.

Në shkeljen e fundit të dukshme të armëpushimit, forcat e GNA të Dielën akuzuan milicinë e Haftarit për hapjen e zjarrit mbi ta në Tripolin jugor.

Edhe pse qeveria e Sarraj njihet nga OKB, lojtarët e fuqishëm janë shkëputur duke mbështetur Haftar – duke e kthyer një konflikt të brendshëm në atë që disa e kanë përshkruar si një luftë me prokurë, në të cilën fuqitë ndërkombëtare shtyjnë për të siguruar interesat e tyre.

Alarmi u rrit pasi Erdogani urdhëroi trupat në Libi në fillim të janarit për të mbeshtetur Sarraj, ndërsa Rusia është akuzuar se dërgoi mercenarë për të ndihmuar Haftar ndërsa Moska kërkon të zgjasë ndikimin e saj në rajon.

Duke nënvizuar aksionet e përfshirjes, Ministri i Jashtëm Gjerman Heiko Maas tha “duhet të sigurohemi që Libia të mos bëhet një Siri e dytë”.

Ndërkohë Sarraj lëshoi një lutje për “trupat mbrojtëse” ndërkombëtare nëse Haftar do të vazhdonte ofensiven e tij, duke i bërë jehonë një thirrjeje të ngjashme nga shefi i diplomacise të BE Josep Borrell.

Me idene e pershpejtimit te ritmeve, Kryeministri britanik Boris Johnson tha se vendi i tij do të ishte i gatshëm të dërgonte “njerëz dhe ekspertë” për të ndihmuar monitorimin e armëpushimit në Libi.

Kryeministri italian Giuseppe Conte gjithashtu tha se vendi i tij “është gati të sjellë kontributin e vet”.

– Shpresa të pakta –

Erdogan në mënyrë të përsëritur i ka kërkuar Evropës që të qëndrojë e bashkuar pas qeverisë Sarraj, duke paralajmëruar se rënia e Tripolit mund të lejojë që grupet xhihadiste si Shteti Islamik ose Al-Kaeda të riorganizohen.

Ai gjithashtu ka paralajmëruar se trazirat e mëtejshme mund të shkaktojnë një valë të re të emigrantëve për t’u drejtuar në Evropë.

Për Turqinë, një rënie e GNA se Sarraj mund të rrezikojë një marrëveshje për kufirin detar që palët nënshkruan. Ajo i jep Ankarasë të drejta të gjera mbi Mesdheun lindor, ku zbulimi i fundit i rezervave të gazit nën tokë ka shkaktuar një konfuzion nga shtetet e bregut.

Me kaq shumë rivalë rajonalë dhe interesa konkurruese që përballen, Wolfram Lacher, ekspert i Libisë në Institutin Gjerman për Cështjet Ndërkombëtare dhe të Sigurisë, ishte skeptik në lidhje me shanset për një përparim në Berlin.

“Askush nuk beson se shtetet e përfshira me të vërtetë do të respektojnë embargon e armëve” pasi e injoruan atë për vite me rradhë,i tha ai AFP.