FRANCES MARTEL

Pandemia e koronavirusit Kinez – për te cilin autoritetet globale të shëndetit e paralajmëruan për herë të parë botën në janar, muaj pasi virusi filloi të qarkullonte për herë të parë në Kinë – do të shënojë përgjithmonë 2020 si një vit historik.

Pandemia, politikat autoritare qe u shfaqën si reagim ndaj saj, dhe puna herkuliane e studiuesve të mjekësisë për të zhvilluar një vaksinë kundër saj kanë dominuar ndërgjegjen Amerikane – madje edhe në një vit zgjedhjesh. Por viti 2020 ishte plot me surpriza, përfshirë evente lajmesh me një domethënie të madhe historike tani të destinuara të jenë shenime në kapitullin aktualisht përmbyllës të ngjarjeve aktuale.

Më poshtë, shtatë ndryshues-fatesh që luftuan për të marrë një bojë sinjifikative në mediat Amerikane në vitin 2020.

Trump vrau kapon kryesor terrorist të Iranit

Sulmi fatal me dron kundër gjeneral majorit Qasem Soleimani – kreu i Forcës Quds, një njësi globale e terrorizmit brenda Trupave të Gardës Revolucionare Islamike të Iranit (IRGC) – ishte historia më e madhe e vitit kur ndodhi: në janar, para se të kishte ndikuar pandemia pjesen me te madhe te Shteteve të Bashkuara. Si kreu i Forcës Quds, Soleimani ishte pa dyshim mendja më e rëndësishme ushtarake në forcat e armatosura Iraniane, përgjegjëse për organizimin e sulmeve terroriste në të gjithë botën dhe mbajtjen e marrëdhënieve me aktorë mashtrues në të gjithë globin, nga Forcat Popullore të Mobilizimit të Irakut (PMF) te Bashar al-Asad i Sirisë në Nicolás Maduro të Venezuelës.

Soleimani ishte pionieri në përdorimin e bombave në rrugë për të plagosur dhe vrarë ushtarët Amerikanë në Irak, duke rezultuar në një numër të lartë të vdekjeve dhe humbjen e gjymtyrëve për trupat Amerikane atje. Sipas gjeneralit në pension Joseph Dunford, Soleimani ishte drejtpërdrejt përgjegjës për vdekjen e të paktën 500 trupave. Ata që jetojnë me aftësi të kufizuara të përhershme si rezultat i ndërhyrjeve të Soleimanit në Irak besohet të jenë shumë më tepër.

Presidenti Donald Trump urdhëroi një sulm ajror kundër Soleimanit ndërsa ai ishte duke vizituar Bagdadin dhe duke u takuar me kreun e një prej njësive më vdekjeprurëse PMF, Brigadat Hezbollah. Abu Mahdi al-Muhandis vdiq së bashku me Soleimanin, duke i dhënë një goditje tashmë të pariparueshme operacioneve të Iranit në rajon.

Kur qeveria Amerikane konfirmoi sulmin ajror, kundërshtarët e Trump pretenduan në mënyrë dramatike se ai sapo kishte filluar Luftën e Tretë Botërore. Në realitet, pa Soleimanin, Forca Quds është bërë pothuaj e parëndësishme për operacionet terroriste globale. I gjymtuar nga trajtimi i dobët i pandemisë Kineze të koronavirusit, humbja e fondeve për terrorizëm falë sanksioneve Amerikane dhe mungesa e aftësisë së pasardhësit të Soleimanit Esmail Qaani, Irani ka qenë dukshëm më pak aktiv në vitin 2020 në çështjet gjeopolitike sesa në vitet e mëparshme.

 India dhe Kina hynë në luftë – me gurë dhe shkopinj

Dy nga ushtritë më të mëdha dhe më të fuqishme të botës arritën te goditen në qershor – teorikisht, pasi të dy kishin rënë dakord të mos armatosnin ushtarët me armë zjarri përgjatë kufirit.

Tensionet midis Indisë dhe Kinës përgjatë kufirit të tyre të ndërsjellë, të njohur si “Linja e Kontrollit Aktual”, shperthyen në qershor në një rajon Indian të njohur si Ladakh, ku trupat e Ushtrisë Indiane gjetën ushtarë të Ushtrisë Çlirimtare të Popullit (PLA) duke ngritur çadra në territorin Indian. Sipas qeverisë indiane, ushtarët indianë iu afruan trupave të PLA për të pyetur pse ishin vendosur në tokën sovrane Indiane. Si përgjigje, Kinezët sulmuan, sic thuhet, me gurë, shkopinj të mbështjellë me tela me gjemba dhe armë të tjera rudimentare. Luftimet me grushta te dhjetra ushtarëve shpërthyen, duke rezultuar në disa që vdiqën nga hipotermia dhe renien poshtë shkëmbinjve të thepisur te Himalajeve.

Kinezët pretenduan se ishin brenda territorit të tyre sovran dhe se Indianët sulmuan të parët. Ata gjithashtu refuzuan të publikonin identifikimin e ushtarëve të tyre të rënë, duke refuzuar të konfirmonin qofte edhe një vdekje të vetme. Sipas New Delhi-t, madje dyfishi i numrit të ushtarëve Kinezë vdiqën ne krahasim me trupat Indiane; India konfirmoi të paktën 20 te vdekur.

Luftimi i rrallë trup me trup çoi qeverinë indiane të lejonte ushtarët të mbanin armë zjarri – e cila, natyrisht, rezultoi në të shtënat e para përtej kufirit në 45 vjet, që ndodhën në Shtator.

Bisedimet e nivelit të lartë të paqes janë aktualisht në vazhdim. Pas përleshjes në Ladakh, trupat Indiane kapën një majë mali në kufi me Tibetin që Kina pretendon se është qartë territor sovran Kinez dhe në momentin e conferences per shtyp nuk ka arritur të shpërngulë Indianët. Viti i ardhshëm ka shumë të ngjarë të rezultojë në të paktën disa grindje përgjatë kufirit ndërsa Kina përpiqet të strategjizojë largimin e Indianëve.

Xhihadistët i prenë kokën një mësuesi për karikaturat – në një periferi të Parisit

Ndërsa ishte kryesisht nën hije nga pandemia e koronavirusit, prerja e kokës të Samuel Paty, një mësues Francez, kapi vëmendjen e mjaftueshme ndërkombëtare për të rezultuar në mijëra njerëz në trazira – për të protestuar përkrahjen e Presidentit Francez Emmanuel Macron ndaj Paty, jo prerjen e kokës.

Paty u bë shënjestra e xhihadistëve në tetor pasi shfaqi karikatura që përshkruanin figurën Islamike Muhamedin para studentëve të tij në një klasë rreth lirisë së shprehjes. Ai thuhet se kishte paralajmëruar studentët e tij paraprakisht se ai do tu tregonte fotot dhe u tha studentëve Myslimanë që ata mund ta linin klasën nëse do të ofendoheshin. Prindërit e studentëve kundërshtuan, duke rezultuar në një fushatë në një xhami lokale për ta vrarë ate.

Patit iu pre koka më 16 tetor nga një xhihadist çeçen, Abdoullakh Anzorov. Në përgjigje të vdekjes së tij, Macron udhëhoqi një shërbim përkujtimor, duke shpallur, “ne kurrë nuk do të heqim dorë nga karikaturat” dhe i dha Patit çmimin më të lartë civil të kombit, Legjionin e Nderit.

Në përgjigje të derdhjes së mbështetjes për Patyn nga bashkatdhetarët e tij, Myslimanët në të gjithë botën protestuan. Në Bangladesh, një protestë tërhoqi 40,000 njerëz – megjithë masat paraprake pandemike – të cilët dogjën një shëmbëlltyrë te Macron. Në Pakistan, një mësues i preu kokën një figure të Macron para studentëve. Pakistani gjithashtu përjetoi mijëra protesta të organizuara nga një klerik i cili më vonë vdiq me simptoma të mungeses se frymëmarrjes të ngjashme me ato të koronavirusit Kinez.

 Peruja dëboi dy presidentë në pesë ditë

Kushtetuta e Perusë lejon Kongresin të heqë një president të zgjedhur nëse ata zbulojnë se ai është “moralisht” ose fizikisht i papërshtatshëm për të shërbyer. Nuk kërkon një gjykim për fajësim ose shpjegim pse, kështu që Kongresi përpiqet të dëbojë presidentin sa herë që opozita arrin shumicën atje.

Në nëntor, Kongresi arriti të dëbojë Martín Vizcarra për akuza të paqarta korrupsioni për të cilat Vizcarra mohon të ekzistojë ndonjë provë. Vizcarra mori pushtetin në 2018 pasi Kongresi rrëzoi paraardhësin e tij Pedro Pablo Kuczynski për lidhje me Odebrecht, një kontraktues brazilian përgjegjës për një nga skemat më të suksesshme dhe komplekse të korrupsionit të të gjitha kohërave. Kongresi gjithashtu u përpoq të rrëzonte Vizcarran në 2019 por dështoi.

Këtë herë, ata patën sukses, duke rezultuar në ngjitjen e presidentit të Kongresit, Manuel Merino, në pozicionin e kreut të shtetit. Në mënyrë tipike, presidentët Peruan supozohet të kenë dy nënkryetarë për tu mbrojtur nga vakumi i pushtetit. Vizcarra kishte vetëm një sepse ai, vetë, ishte nënkryetar i Kuczynskit dhe kurrë nuk emëroi të dytin. Mercedes Araóz, nënkryetari i mbetur i Vizcarras, u hoq në 2019 pasi u përpoq të instalonte veten si president gjatë periudhës së vitit 2019 për të dëbuar Vizcarran.

Merino zgjati pesë ditë në detyrë përpara se të jepte dorëheqjen. Ato ditë u shënuan nga protesta të dhunshme në të gjithë vendin ndërsa qytetarët shprehën zemërim për polemikat politike të ndodhura gjatë pandemisë së koronavirusit Kinez, kur udhëheqja e qëndrueshme ishte më e rëndësishme se kurrë. Merino dha dorëheqjen pasi dy persona vdiqën në protesta dhe gjysma e kabinetit të tij dha dorëheqjen.

Pas gati një jave pa asnjë president ose nënkryetar fare, Kongresi më në fund caktoi Francisco Sagasti, një teknokrat i butë, për të drejtuar vendin. Sagasti mbetet në atë pozitë sot, por ka vetëm pesë muaj në pozicionin e përkohshëm për të organizuar zgjedhjet, që do të thotë se Peruja së shpejti do të ketë presidentin e tij të gjashtë në më pak se disa vjet.

 Kombi i parë Arab në 26 vjet qe normalizon marrëdhënien me Izraelin. Ndiqet edhe nga tre të tjerë.

Emiratet e Bashkuara Arabe (UAE) u bënë shteti i parë Arab që nga Jordania në 1994 që normalizon marrëdhëniet me Izraelin këtë vit, duke rezultuar në pranimin e pasaportave Izraelite dhe hapjen e marrëdhënieve të plota ekonomike dhe diplomatike. Masa do të kishte qenë tashmë një sukses historik gjeopolitik për administratën Trump pa tre anëtarë të tjerë të Lidhjes Arabe – Sudanin, Bahreinin dhe Marokun – gjithashtu duke njohur Izraelin si  shtet dhe nënshkruar një marrëveshje paqeje menjëherë pas kësaj.

Para këtyre marrëveshjeve, vetëm Jordania dhe Egjipti pranuan realitetin e ekzistencës së Izraelit si një shtet në bashkësinë e kombeve Arabe. Egjipti njohu Izraelin në 1979, dy vjet para se presidenti Egjiptian përgjegjës për marrëveshjen, Anwar Sadat, të vritej. Kjo do të thotë se u deshën edhe 15 vjet që një shtet tjetër të normalizonte lidhjet me Jeruzalemin. Përveç rëndësisë së qartë historike të marrëveshjeve – të njohura si Marrëveshjet e Abrahamit dhe të nënshkruara fillimisht në Shtëpinë e Bardhë në Shtator – marrëveshjet kanë rezultuar në ndryshime të menjëhershme për qytetarët e vendeve të përfshira. Këto ndryshime kanë qenë më domethënëse me Emiratet e Bashkuara Arabe; që nga java e kaluar, ajo ka pritur mbi 50,000 vizitorë Izraelitë, pasaportat e të cilëve ishin të pavlefshme atje këtë verë.

 Kina po zhvillon teknologjine për njohjen faciale që zbulon se çfarë etnie je

Një hyrje e vone në lajmet e jashtëzakonshme të vitit 2020, një raport nga IPVM, një firmë e pavarur hetimore, zbuloi në dhjetor se kishte prova se të paktën dy mega-korporata Kineze – gjigandi i telekomunikacionit Huawei dhe tregtari online Alibaba – kishin zhvilluar një teknologji të njohjes së fytyrës që mund të tregonte nëse fytyra e një përdoruesi që analizohej i përkiste një anëtari të pakicës etnike Ujgur të Kinës. Sistemi “alarm ujgur”, sipas raportit, do të njoftonte policinë nëse kamerat e vëzhgimit të vendosura në ndonjë lagje të caktuar identifikonin një person ujgur që ecte brenda fushës së tij të shikimit.

Huawei dhe Alibaba të dy pretenduan se teknologjia “Uyghur alarm” nuk ishte në përdorim ose kishte për qëllim t’u shitej palëve të interesuara, por në vend të kësaj një eksperiment për të parë se çfarë mund të bënte kjo teknologji.

Sidoqoftë, konteksti i raportit sugjeron përdorim shumë më të keq për një sistem të tillë. Kina aktualisht besohet të ketë bllokuar 2 milion Ujgurë, Kazakë, Kirgizë dhe individë të tjerë të pakicave etnike Myslimane në kampet e përqendrimit. Të mbijetuarit e kampeve thonë se ata janë të detyruar të durojnë indoktrinimin komunist atje dhe të mësojnë Mandarinisht – ujgurët flasin gjuhën e tyre Turke Ujgure. Shumë thonë se ata ishin dëshmitarë të aborteve të detyrueshme dhe sterilizimeve dhe duruan torturat, tregues të një fushate të mundshme genocidi kundër pakicave të Kinës.

 Kim Jong-un qan

Koreja e Veriut pretendon se nuk ka dokumentuar një rast të vetëm të koronavirusit Kinez brenda kufijve të saj, pavarësisht nga afërsia e saj me Kinën, Rusinë, Korenë e Jugut dhe Japoninë, që kanë pesuar epidemi të rënda lokale. Kjo histori është tangjencialisht një histori pandemike – tangjentisht sepse Kim Jong-un nuk ka pranuar drejtpërdrejt se dështimet e tij kanë ndonjë lidhje me pandeminë – por dramatike megjithatë.

Ndërsa mbajti një fjalim në tetor, Kim Jong-un, një nga diktatorët më të egër të botës, qau dhe i kërkoi falje me bollëk publikut të Koresë së Veriut për dështimet e tij.

“Njerëzit tanë më kanë besuar, aq lart sa qielli dhe aq thellë sa deti, por unë nuk kam arritur ta jetoj gjithnjë në mënyrë të kënaqshme. Më vjen shumë keq për këtë, ”raportoi Kim ndërsa fshiu lotët. “Megjithëse mua më është besuar përgjegjësia e rëndësishme për të udhëhequr këtë vend duke mbështetur kauzën e shokëve të mëdhenj Kim Il Sung dhe Kim Jong Il falë besimit të të gjithë njerëzve, përpjekjet dhe sinqeriteti im nuk kanë qenë të mjaftueshme për të çliruar njerëzit tanë nga vështirësitë në jetën e tyre. ”

Kim u zotua se, prej atëherë e tutje, “do të jetonte në përputhje me besimin e njerëzve pa dështuar edhe nëse trupi [i tij] shqyhet dhe copëtohet në mënyrë që të mbrojë besimin e tyre të madh”

VERITAS.COM.AL