Thumanë (Shqipëri) (AFP) – Kur një tërmet i fuqishëm goditi Shqipërinë më shumë se dy muaj më parë, ndërtesat u rrëzuan si shtëpi letrash mbi kokat e familjeve në gjume.

Ndërsa vendi lufton për t’i bashkuar pjesët përsëri, ajo po përballet me një realitet strukturor që ekspozoi katastrofën: plaga e ndërtimeve pa leje që ka lejuar që shtëpitë e pasigurta të mbijnë në të gjithë vendin e varfër të Ballkanit.

Për dekada të tëra, ndërtuesit, inxhinierët dhe zyrtarët kanë flakur kodet e sigurise, duke ndertuar kate mbi shtëpitë që nuk ishin ndërtuar për të mbështetur një peshë të tillë.

Kur tërmeti me magnitudë 6.4 tronditi vendin në fund të nëntorit, afro 90 ndërtesa u shndërruan në rrënoja ndërsa u dëmtuan më shumë se 80,000 te tjera me humbjen e 51 jetëve.

Ndërsa jo të gjitha shkatërrimet mund të fajësohen për ndërtimet pa leje, ekspertët thonë se ishte një faktor kryesor në masën dhe vdekshmërinë e katastrofës.

Dy muaj në qytetin e Thumanës, një nga zonat më të goditura, Vjollca dhe Meleq Mesiti e konsiderojnë veten me fat që janë gjallë, por janë akoma te prekur nga humbja e shtëpisë dhe furrës së tyre, e cila u shndërrua në një grumbull tullash.

“Një punë e tërë jetës u rrënua brenda disa sekondave,” thotë Vjollca, 49 vjeç, ndërsa çifti kërkonte nëpër rrënoja për pajisjet e shtrenjta.

“Ne jemi akoma në shok”,shton Meleqi 53-vjeçar.

Pasi heq tullë pas tulle nga rrënojat, Vjollca fillon të nxjerrë dhjetëra tava pjekjeje, disa akoma mbushur me bukë të pjekura të mbuluara me pluhur.

“Jeta vazhdon!”, thotë ajo me zemërim.

Familja Mesiti, të cilët janë duke qëndruar te të afërmit, ishin midis 17,000 personave qe mbeten të pastrehë gjatë natës nga tërmeti.

Rreth 10,000 prej tyre janë ende duke jetuar në tenda në zemër të dimrit, sipas shifrave zyrtare.

– “Shkeljet nga A-ja te Z-ja” –

Autoritetet shqiptare thonë se ata më në fund po godasin ata që kanë shkelur ligjet e ndërtimit, një praktikë që daton nga bumi i ndërtimeve të paligjshme që pasuan rënien e komunizmit në fillim të viteve 1990.

Rregulloret nuk mund të vazhdojnë me urbanizimin e çmendur ndërsa ndërtuesit nxitojnë të shkatërrojnë tokën dhe të ngrenë ndërtesa.

“Një gjë është e sigurt, në shumicën e rasteve, humbja e jetës njerëzore është për shkak të shkeljes nga A në Z të të gjitha rregulloreve të ndërtimit,” thotë Luljeta Bozo, një inxhiniere dhe pedagoge e universitetit në kryeqytetin Tiranë.

Që nga tërmeti, më shumë se 80 njerëz janë arrestuar, përfshirë ndërtues, inxhinierë, zyrtarë dhe ish kryetarë bashkish, sipas kryeprokurores së Tiranës Elisabeta Imeraj.

“Ne kemi qenë në gjendje të vërtetojmë se në disa raste nuk kishte as sasinë minimale të dokumentacionit të nevojshëm për lëshimin e një lejeje ndërtimi,” i tha ajo AFP-së.

Disa aplikacione nuk kishin vlerësime të rrezikut nga tërmeti, tha Imeraj, duke shtuar se në disa raste ndërtesat kishin deri në katër kate shtesë të ndërtuara në mënyrë të paligjshme.

Në një vend me një problem të gjerë të korrupsionit, ekspertët thonë se ryshfetet kanë ndihmuar që disa prej ndërtesave të ndërtuara pa leje të bëhen “ligjore” pas këtij fakti.

Qeveria është zotuar të forcojë ndëshkimet për ata që injorojnë rregulloret, për shembull duke sekuestruar ose prishur pronat e paligjshme – në përgjithësi nuk është e lehtë për t’u zbatuar.

– “Jeta ime është këtu” –

Qeveria ka bere një llogaritje te kostos për rindërtimin prej një miliardë eurosh (dollar) përpara një konference të donatorëve të 17 shkurtit në Bruksel.

Autoritetet kanë zgjedhur 18 vende ku do të ngrihen blloqe të reja strehimi për ata që kanë mbetur pa shtëpi nga tërmeti.

Por në një vend që akoma po dilte nga e kaluara e tij komuniste, ku ishte ndaluar prona private, disa janë lidhur fort me tokën e tyre.

Për shembull, Elvira Leka nuk pranon të lërë vendin e shtëpisë së saj të bardhë të dëmtuar keq në Thumane.

Që nga tërmeti, 45-vjeçarja jeton në një tendë ngjitur me shtëpinë me burrin e saj të sëmurë dhe djalin dhe vajzën.

Një lopë, gomari dhe pulat lëvizin aty jashtë.

Leka thotë se nuk është e interesuar të transferohet në apartamentet e reja që do të ndërtohen vetëm disa qindra metra larg.

“Jeta ime është këtu, më mirë të jetoj me kafshët sesa me qeniet njerëzore,” thotë ajo.

Pranë në fshatin Likesh, ne te kundërt familja Subashi ka qenë më fat.

Një OJQ po rindërton shtëpitë e tyre në rrënojat e të vjetrës, falë fondeve të mbledhura nga diaspora Shqiptare.

“Gjatë tërmetit, çatia ju rrëzua në shpinë, unë nuk mund ta kuptoja se ku isha,” kujton 87-vjeçari Halil Subashi.

“Sot, unë jam i lumtur që ata po na ndihmojnë të ndërtojmë shtëpitë tona, është sikur të lindja për herë të dytë.”

VERITAS.COM.AL/