By Carl Bildt/ The Washington Post, August 9 at 11:57 AM

Përsa i perket të ardhmes se Ballkanit, diskutimi po spostohet mengadalë drejt propozimit per ndarje të reja në rajon, e cila është një recetë për paqëndrueshmëri gjeopolitike.

Ne mënyrë diskrete, udhëheqësit politik serbë dhe shqiptarë kanë hulumtuar mundësinë e zgjidhjes së divergjencave të tyre duke përdorur këmbime territoriale. Ideja e ndarjes së dallimeve përmes shkëmbimit të territoreve ka qarkulluar në Beograd për vite me radhë, por kohët e fundit, duket se ka fituar tërheqje edhe në qarqet kryesore shqiptare.

Ideja nuk është aspak e re, por ishte e rrezikshme në të kaluarën dhe mbetet kështu në të tashmen. Burri i forte i Serbisë Sllobodan Millosheviç dhe udhëheqësi i Kroacisë Franjo Tuxhman komplotuan në fillim të viteve 1990 për të ndarë Bosnjën midis tyre. Por reagimi ndërkombëtar i ndaloi ato plane.

Por deri më tani, politika e Bashkimit Evropian dhe e Shteteve të Bashkuara ka qenë shumë e qartë: Kufijtë që ishin në Jugosllavinë e vjetër duhet të mbeten po atje, dhe zgjidhjet duhet të kërkohen brenda tyre. Për Ballkanizimin e mëtejshëm te Ballkanit është hapja e rajonit për konflikte dhe gjakderdhje te mëtejshme.

Gjendja e vështirë e Kosovës mbetet një nga çështjet më të vështira në rajon. Nuk ishte zgjidhur nga ndërhyrja e NATO-s në vitin 1999, as nga njohja e vitit 2008 e Kosovës si një shtet i pavarur nga një numër i madh kombesh. Përderisa nuk ka një normalizim të marrëdhënieve midis Serbisë dhe Kosovës, çështja do të kufizojë potencialin e të dy vendeve dhe stabilitetin e rajonit.

Dhe kjo është arsyeja pse ideja e ndarjeve të reja territoriale është shfaqur përsëri. Mund të ketë versione të ndryshme të skemave të tilla. Kosova mund të lëshojë zonën në veri të lumit Ibër, e banuar pothuajse ekskluzivisht nga serbët dhe pastaj të fitojë njohje diplomatike dhe ndoshta të fitojë edhe disa lokalitete kryesisht të banuara nga Shqiptare në Serbinë jugore.

Presidenti serb Aleksander Vucic po mendon rreth disa prej këtyre linjave, dhe Kryeministri shqiptar Edi Rama duket të ketë qenë gjithashtu i hapur, siç më tha në bashkëbisedim.

Kohët e fundit, kundërshtimi i fortë ndaj këtyre ideve është shfaqur nga Kisha Ortodokse Serbe dhe udhëheqja e saj në Kosovë. Ata argumentojnë se një ndarje e këtij lloji do të jetë tradhti ndaj serbëve që jetojnë në Kosovën jugore të lumit Ibër dhe me shumë gjasa do të çojë në një pastrim të plotë etnik të zonës, me kërcënime edhe për monumentet historike ortodokse në atë zonë. Nga serbët e mbetur në Kosovë, shumica jetojnë në jug të Ibrit.

Këto frikëra janë pa dyshim të gjetura mirë. Një shkëmbim territorial ka gjasa të ndiqet nga një shkëmbim popullsie për të krijuar territore etnikisht homogjene. Ndërsa disa pretendojnë se kjo mund të hapë rrugën për më shumë stabilitet, eventualisht duke përfshirë ne fund një bashkim më të madh midis tyre qe vjen me bashkimin e Shqipërisë me Kosovën, kjo duket e vështirë.

Përveç detajeve të diskutueshme në vendet e prekura menjëherë (dhe fakti që do të ishte e vështirë për t’u zbatuar), do të rrezikonte hapjen e Kutisë së Pandores për sfida të reja në të gjithë rajonin. Mund të rihapte debatin për të ardhmen e Bosnjës. Krerët serbo boshnjakë të linjës se ashpër do ta mirëpresin rastin.

Dhe pastaj ekziston çështja edhe më e vështirë dhe e rrezikshme e Maqedonisë, ku shqiptarët janë pjesë e konsiderueshme e popullsisë. Nëse zonat shqiptare të rajonit të gjerë fillojnë të vijnë së bashku edhe përmes një procesi të shkëmbimeve territoriale, do të ketë patjetër nga ata që pyesin se pse kjo nuk duhet të zbatohet edhe në Maqedoni. Kjo do të luante seriozisht me zjarrin.

Ka nga ata në Bruksel dhe Uashington që mund të thonë se nëse liderët në rajon bien dakord për një shkëmbim territori mes Serbisë dhe Kosovës, pse duhet të kemi ndonjë kundërshtim? Sidomos nëse përfshin krijimin e marrëdhënieve të plota diplomatike? Por një qëndrim i tillë është i rrezikshëm. Në një kohë kur e gjithë vëmendja duhet t’i kushtohet nxitjes së stabilitetit, ti kthesh krahët këtyre çështjeve është si të ftosh turbullira në dekadat e ardhshme.

Pa dyshim, duhet të gjendet një kompromis midis Beogradit dhe Prishtinës, në Kosovë, për të çuar më tej ambiciet e integrimit evropian dhe atlantik të të dy vendeve. Kjo mund të mire përfshijë një shkallë më të madhe të decentralizimit të pjesëve serbe të Kosovës dhe mund të nënkuptojë pranimin e Kosovës në Kombet e Bashkuara gjithashtu. Kanë kaluar më shumë se pesë vjet që kur E.U. ndërmjetësoi një marrëveshje që tregon një rrugë drejt marrëdhënieve normale mes dy vendeve, por që atëherë, E.U. dhe përpjekjet diplomatike të SHBA janë venitur. Si rrjedhojë, prirja për të ndarë është kthyer në rajon, qe tashme ka ballkanizuar shumë.

Kjo është e rrezikshme, dhe te dy se bashku Uashingtoni dhe Brukseli duhet të zgjohen per rreziqet. Integrimi gradual për Serbinë dhe Shqipëria në BE dhe NATO, të gjitha në bazë të kufijve dhe kufijve ekzistues, është e vetmja rrugë drejt stabilitetit të qëndrueshëm në rajon. Luajtja me kufijtë dhe ndarjet në Ballkan ishte e rrezikshme qe në fillim të viteve 1990 dhe mbetet kështu edhe tani.

Veritas.com.al/