RIYADH (Reuters) –

Gratë në Arabinë Saudite ngjiten rrugët të dielën, duke inauguruar me në fund ,te fundit ndalim ne bote,per te ngare makinen nga femrat, pare per shume kohe si një emblemë e represionit të grave në mbretërinë Myslymane thellësisht konservatore.

Fundi i ndalimit, i urdhëruar në shtatorin e kaluar nga Mbreti Salman, është pjesë e reformave gjithëpërfshirëse të nxitura nga djali i tij I pushtetshem, Princi i Kurorës Mohammed bin Salman, në një përpjekje për të transformuar ekonominë e eksportuesit më të mirë të naftës në botë dhe për të hapur shoqërinë e saj të mbyllur.

“Është e drejta jonë dhe më në fund e kemi marrë atë. Është vetëm një çështje kohe që shoqëria ta pranojë atë, në përgjithësi”, tha Samira al-Ghamdi, një psikologe 47-vjeçare nga Jeddah, ndërsa ajo ngiste makinen per te shkuar ne pune .

Heqja e ndalimit, e cila për vite me radhë shkaktoi dënimin ndërkombëtar dhe krahasimet me talibanët në Afganistan, u prit mire nga aleatët perëndimorë si dëshmi e një tendence të re progresive në Arabinë Saudite.

Por ajo është shoqëruar nga një potere mbi nonsensin,edhe kundra disa prej me aktivistëve të cilët më parë kishin bërë fushatë kundër ndalimit. Tani qendrojne në burg,ndersa bashkemoshataret e tyre bredhin neper rruge me makine ligjerisht për herë të pare.

Numri i shofereve të reja mbetet i ulët,pasi grate e huaja me leje ishin në gjendje ta konvertonin ato duke filluar nga ky muaj.

Një zëdhënës i ministrisë së brendshme nuk pranoi të specifikojë sa patenta ishin lëshuar por tha se 120,000 gra kishin aplikuar, nga numri I pranueshem per aplikim qe eshte rreth 9 milion.

Shumica do të duhet të stërviten në shkollat e reja shtetërore te mesimit te dhenies se makines,me 3 milion gra që pritet të jenë në rrugë deri në vitin 2020.

Disa ende përballen me rezistencë nga të afërmit konservatorë dhe shumë te tjere të mësuar me shoferë privatë thonë se ngurrojnë të perballen me autostradat me trafik të vendit.

“Unë perfundimisht nuk do të doja të ngisja makinen”, tha Fayza al-Shammary, një shitëse 22-vjeçare. “Më pëlqen të jem një princeshë me dikë që hap derën e makinës për mua dhe më çon kudo”.

BOOM EKONOMIK

Shqetësimet se grate shofere mund të përballen me abuzime në një vend ku rregullat strikte të segregacionit zakonisht i pengojnë gratë të bashkeveprojnë me burra të panjohur,kane nxitur nje ligj te ri kunder ngacmimit muajin e kaluar.

Ministria e Brendshme planifikon të punësojë gra police te trafikut për herë të parë, por është e paqartë kur do të vendosen. Një zyrtar i policisë së trafikut raportoi se asnjë incident i pazakontë nuk ishte regjistruar që nga e diela pasdite.

Residenti I  Riyadh, Amr al-Ardi tha se gratë në familjen e tij do të prisnin të shihnin se si funksionon sistemi para se të fillojnëte ngasin makinën.

Vendimi për heqjen e ndalimit në mbretëri – ku kinematë dhe koncertet ishin dikur të ndaluara –pritet ti japin nje boom ekonomisë.Titujt saudite ne burse u rritën pothuajse 2% të dielën dhe firmat e sigurimeve kane arritur përfitime të qendrueshme,pasi gjithashtu parashikohet qe kërkesa nga gratë per makina pritet të rritë sektorin e automobilave.

Ndryshimi do duhet gjithashtu tju kursejë familjeve miliarda dollarë nga shoferët, ndërkohë që inkurajon më shumë gra në fuqinë punëtore dhe rrit produktivitetin,edhe nese modestisht në fillim .

Kompanitë e automobilëve prodhuan reklama teatrale për të shënuar fundin e ndalimit, dhe garazhet private të parkimit shenuan zonat “per zonja” me shenjën rozë.

“Dita e Pavaresise” lexohej si titull i faqes së parë në gazeten ne gjuhen angleze “Arab News”. Media sociale shpërtheu kryesisht në festime, megjithëse kishte disa zëra të mospajtimit dhe sarkazmes.

Një përdorues Twitteri tha se nuk do të lejojë gruan e tij për të marrë timonin: “Nëse ajo dëshiron të ngase makinen ajo mund të shkojë te babai i saj dhe Zoti dashte qe ajo te ngase kamione… # Ajo nuk do te ngase makinen.”

Pjesa më e madhe e popullsisë së re të mbretërisë mbështetë reformat e princit Mohammed, por shumë Sauditë kanë frikë se shpejtësia e tyre mund të provokojë një reagim të ngushtë nga konservatorët fetarë që dikur kane qenë dominues.

Establishmenti klerikal ka mbyllur radhët me familjen Al Saud në pushtet, me Këshillin e Dijetarëve të Lartë Fetar që duke tweetuar të dielën dhane mbeshtetjen për rregulloret që “ruajnë vlerat islame”.

Aktivistët e arrestuar

Aktivistët dhe diplomatët kanë supozuar se arrestimi i më shumë se një duzinë te mbrojtesve të të drejtave të grave gjatë muajit të kaluar ndoshta synonte të qetesonte elementët konservatorë ose të dërgonin një mesazh tek aktivistët për të mos shtyre kërkesat shumë larg.

Përpjekjet e modernizimit të princit të kurorës kanë fituar lavdërime brenda dhe jashtë vendit, por ai gjithashtu ka provokuar pakënaqësi me një spastrim anti-korrupsion vitin e kaluar, kur dhjetera pjesetare te familjes mbreterore dhe biznesmenë të lartë u arrestuan në Hotel Ritz-Carlton në Riad. Shumica u liruan pas arritjes së nje marreveshjeje me qeverinë.

Investitori miliarder Prince Alwaleed bin Talal, një avokat i hershëm i grave qe te ngasin makinën, i cili u mbajt ne arrest në Ritz për tre muaj,tweetoi një video të vajzës së tij duke ngare makinen.

“Arabia Saudite sapo ka hyrë në shekullin e 21-të”, tha ai në nje video për mbesat e tij në sediljet  e pasme. “Faleminderit mbretit Salman për këtë arritje.”

Edhe me përfundimin e ndalimit të makinës,per grate, Arabia Saudite mbetet një nga vendet më restriktive për gratë, të cilat kanë nevojë për leje nga kujdestarët e mandatuar ligjërisht për vendime të rëndësishme,si udhëtimi jashte vendit dhe martesa me te huaj.

‘Amnesty International’ tha se heqja e ndalimit ishte “një hap i vogël në drejtimin e duhur”, por kërkoi t’i jepte fund praktikave të tjera që diskriminojnë gratë.

Aktivistët tashmë kanë filluar fushatën për t’i dhënë fund sistemit të kujdestarisë, i cili është zhdukur ngadalë gjatë viteve. Princi Mohammed deklaroi në një intervistë më parë këtë vit se ai beson se burrat dhe gratë janë të barabartë.

Por aktivistja veterane e Arabisë, Hala Aldosari, thotë se gratë mbeten qytetarë të klasit të dytë dhe kritikon “qasjen pak nga pak” të princit të kurorës, duke i shërbyer interesave të elitës në kurriz të grave te familjeve më restriktive.

“Më e keqja nga te gjitha do të jetë nëse këto reforma ne shkallë të vogël dhe heshtja e feministëve ngadalësojnë momentin për shtyrjen e regjimit saudit në bërjen e ndryshimeve më kuptimplote”, shkruante ajo në një gazetë amerikane.

Veritas.com.al/