Nga Ardit Rada

Një muaj pas zgjedhjeve të 11 Majit në Partinë Demokratike kemi tre rryma pretendimi mbi manipulime. Së pari është ajo e Gazment Bardhit, që edhe pse jo zyrtare, mbështet tezën se zgjedhjet u blenë para 11 Majit. Së dyti janë një mori kandidatësh që s’kanë çfarë të humbin dhe pretendojnë se demokratët janë vjedhur mes tyre. E së treti kemi Sali Berishën që ka gjetur fabulën e re së zgjedhjet u vodhën pikërisht ditën e votimeve përmes ‘trenit bullgar’. Domethënë sipas Berishës, populli u shit dhe mijëra demokratë zgjodhën paranë në vend që të sillnin ndryshimin me Berishën, Nokën, Vokshin, Palokën, Balliun, Këlliçin e të tjerë.

Përtej kësaj panorama qesharakë të ofertës së PD në 11 Maj, dua të ndalem te ‘treni bullgar’ meqenëse çfarë thotë Berisha e përqafojnë më kollaj në panelet televizive analistët e mosvarur dhe militantët e rrjeteve sociale, që me komente false mallkojnë këdo që mendon ndryshe.

Unë personalisht ek am dëgjuar historinë e ‘trenit bullgar’ që kur votova për herë të parë në vitin 2005. PD kishte arritur të krijonte për të fundit herë një frymë fitoreje, mbështetur edhe nga PS-ja e përçarë e shumë faktore të tjerë. Në atë kohë nuk kishte emer sepse nuk ishte shpikur interneti që politika të shtirej sikur dinte më shumë. Bëhej fjalë për mekanizmin e shkëmbimit të një flete të plotësuar në favor të PD me një fletë boshe. Mbi këtë kujtim tim nuk dua të anatemoj fitoren e Sali Berishës në vitin 2005, por mua vetëmë bëjnë të kuptojnë se ‘trenin bullgar’ mund ta nisë vetëm një parti në opozitë që mbi të gjitha ka krijuar frymë.

“Treni bullgar” mendohet se është përdorur në Bullgari në zgjedhjet e para pluraliste ku përballeshin komunistët në pushtet me opozitarët e lindur rishtaz. Duke qenë se populli i trembej diktaturës, u zgjodh kjo forma e shkëmbimit të fletëve të plotësuara me një boshe për të krijuar besimin dhe për të arritur rezultatin. Megjithatë, kjo nuk është provuar kurrë se ka ndodhur në Bullgari.

Në pretendimet e Berishës, së pari ‘treni bullgar’ nuk funksionon teknikisht. Imagjinoni një democrat që i japin fletën e plotësuar për Partinë Socialsite dhe i kërkojnë atë boshe mbrapsht. Demokrati që lë kokën pas Berishës dhe zgjedhjeve të lira mund t’i shtojë dhe një kryq ekstra fletës në favor të socialistëve dhe ta fusë në kuti të pavlefshme. Askush nuk do ta merrte vesh dhe mbi të gjitha do të fuste dhe paret në xhep. Dhe ky zinxhir i pagëzuar si tren ndoshta nuk do t’i jepte Berishës vota, por PS-së jo e jo!

Tani të kthehemi tek pretendimet e Sali Berishës, faturinove dhe pasagjerëve të tij të verbër që i mbajnë ison në qindra orë emisione televizive.

Duke besuar fjalën e Berishës, Shqipëria është në një narko-diktature. Apo siç thotë vetë ai, një diktaturë edhe më e keqe se ajo e Enver Hoxhës.

Duke e marrë të mirëqënë këtë, duhet thënë se në kontekstin e zgjedhjeve në regjime diktatoriale, për fenomenin e njohur si “treni bullgar” dilet në një konkluzion absolut: Ky mekanizëm mund të përdoret vetëm nga opozita dhe jo nga vetë regjimi gjakatar,

Për ta kuptuar këtë, duhet të analizojmë natyrën asimetrike të pushtetit në një diktaturë. Një regjim autoritar kontrollon aparatin shtetëror, komisionet zgjedhore, forcat e rendit, median dhe shpeshherë edhe strukturat e shoqërisë civile. Ai ka mundësinë të ndërhyjë në çdo hallkë të procesit electoral: Nga përzgjedhja e votuesve të besuar deri te manipulimi i rezultatit përfundimtar.

Në këtë kontekst, pushteti nuk ka nevojë të përdorë metoda të tilla primitive si “treni bullgar”. Ai manipulon më thellë dhe më sistematikisht! Me votues fiktivë, me presione institucionale, me ndërrime të fundit të listave, apo me deformime të rezultatit përmes numërimit të kontrolluar. Mirëpo Berisha nuk i pranon këto si forma manipulimi duke shpresuar se ‘treni bullgar’ në një fshat të Peqinit me 40 vota ka deformuar 33 mandatet që i duhen të barazojë Partinë Socialiste.

Me ‘trenin bullgar’ normalisht ndryshe ndodh me opozitën. E përjashtuar nga pushteti real dhe shpesh e ndaluar të operojë lirshëm në terren, opozita në një sistem diktatorial është e detyruar të përdorë mënyra alternative për të mbijetuar politikisht. “Treni bullgar” bëhet një nga mjetet e pakta për të thyer kontrollin total të regjimit mbi votën. Përdorimi i tij kërkon rrjete të fshehta, koordinim të ndërlikuar dhe një besim të ndërsjellë mes votuesve dhe strukturave opozitare. Domethënë një skemë teknike për ta mbrojtur votuesin ndaj diktaturës dhe jo për ta vrarë si në Prill 2021 që në emër të ‘Strukturës së Mbrojtes së Votës” i morën jetën kot së koti një qytetari ne Elbasan.

Për më tepër, opozita, e privuar nga akseset e pushtetit, nuk ka mundësi për të manipuluar në shkallë industriale si pushteti. Kështu, “treni bullgar” mbetet një mjet mbijetese, në mos një strategji fituese.

Fenomeni i “trenit bullgar” në një vend diktatorial si ky që na përshkruan Sali Berisha që në 2013-ën, është pasojë dhe jo shkak i mungesës së demokracisë. Ai zbatohet vetëm nga opozita sepse nuk ka mënyra të tjera për të konkurruar në një garë që është e pabarabartë që në start (siç do thoshte shumica në PD përveç LaCivitas dhe Berishës).

Ndaj sot na mbetet vetëm ta përshëndesim makinistin për udhëtimin imagjinar që po na dhuron, nga Peqini dhe përfundon kushedi se ku. Në vend që të ndalet për të reflektuar mbi dështimin e tij politik, ai vazhdon të shesë bileta për një tren që, ironikisht, nuk ka së paku shina.

Ndoshta në zgjedhjet e ardhshme, për të shmangur ‘trenin bullgar”, Berisha mund të propozojë votim me sinjale tymi ose telepati. Pse jo? Kush e ndalon absurdin?