Rrjetet sociale dhe motorët e kërkimit na kanë ndikuar gjithmonë. Dhe duan edhe të na tregojnë se kush mund të flasë dhe çfarë mund të lexojmë

Andrea Indini 

Të ndalim edhe së preokupuari për një të ardhme pa shumë liri. Kjo e ardhme është prezente, dhe jo si realiteti distopik i George Orwell, por si një e përditshme e papërpunuar e mësuar dramatikisht, pa ju dridhur qerpiku për të ceduar pjesë të privatësisë dhe pavarësisë.

Ata po na i marrin, madje pa shumë përpjekje, duke na dhënë shërbime falas ose duke na garantuar gjithnjë e më shumë komoditet. Pra, sapo kemi filluar të pyesim veten se cili është çmimi i kësaj bote të re hiper-të lidhur, ja ku e kuptuam se mbase tashmë është teper vonë për të bërë diçka.

Prisnim një makth me kontorno futuristike si në Blade Runner  ose Matrix. Në vend të kësaj, është diçka më shumë si një episod i Black Mirror. Dhe kështu një ditë u zgjuam dhe kuptuam se gjithçka tashmë është shënjuar.Tepër vonë për t’u kthyer mbrapsht. Asnjë pilulë blu për t’u zgjuar nga makthi, asnjë pilulë e kuqe që të na shkëpusë nga zinxhirët. Realiteti është shumë më banal. Eshtë ekzaktësisht i njëjtë me atë të pesëdhjetë viteve më parë (pa makina fluturuese, sa për të thënë), por me një ndryshim të madh: Një botë eterike interneti, e cila llogaritet shumë më tepër sesa bota e prekshme. Dhe është aty brenda që po varrosemi. Per  fajin tonë. Meqenëse mjeti nuk është kurrë i keq, gjithçka varet nga përdorimi qe i bëhet atij. Sa per tu kuptuar: nëse marrim një fshesë, a janë më të rëndësishme fijet apo shkopi? Shumica e njerëzve ndoshta do t’i përgjigjeshin të parës sepse edhe pa dorezë mund të pastroni. Me vështirësi, por mundeni.Te fshish, megjithatë, vetëm me shkop, është e pamundur. Por David Foster Wallace hedh topin më tej dhe në La scopa del sistema (Einaudi) tregon se gjithçka varet nga përdorimi që doni të bëni për të: “Nëse fshesa na duhet që të thyejmë një dritare, atëherë pjesa kryesore është qartë shkopi. “. Interneti lejon që të gjithë të jenë të lidhur. Shkurton distancat. Mirë, apo jo? Mediat sociale janë për këtë. Por kujdes: çfarë ndodh nëse u japim jetën tonë (dëshirat, shijet, sekretet, ndjenjat, fotografitë, lokalizimin në botë) kompanive private qëllimi i vetëm i të cilave është të krijojnë fitime? Po sikur shërbimet që ata na ofrojnë janë falas dhe për këtë arsye ata duhet të gjejnë një mënyrë tjetër për t’u pasuruar? Mark Zuckerberg dhe kompania bella, megjithëse ndonjëherë kujdesen të duken si filantropë, sigurisht që nuk janë bamirës. Por mbi të gjitha nuk janë neutralë.

Ditët e fundit kemi asistuar, në një heshtje të rrezikshme të anestetizuar, ndaj përzenies se Donald Trump nga Facebook, Twitter dhe Instagram. Kishte muaj që flitej. Ndoshta shumë e kanë dëshiruar që nga dita kur manjati filloi të marshonte drejt Shtëpisë së Bardhë. Zuckerberg e shfrytëzoi rastin pas përplasjeve të 6 janarit të kaluar (sulmi në Capitol Hill midis kllounëve të veshur si shiamanë, teorive absurde konspirative dhe vdekjeve të vërteta) për të mbyllur llogaritë e tashme ish-presidentit të Shteteve të Bashkuara. Përplasja nuk u ndal këtu. Shumë mbrojtës të së drejtës kanë pasur të njëjtin fat. Akuza, Gjuha e urrejtjes . Nxitje për urrejtje dhe dhunë. Por jo vetëm kaq: 70 mijë u hoqën sepse ishin paladinë të teorisë së konspiracionit Qanon. Dhe, kur këta “refugjatë” zbarkuan në Parler, Google dhe Apple dëbuan aplikacionin nga dyqanet e tyre dixhitale ndërsa Amazon i përzuri nga serverat e tyre duke e bërë kështu platformën, e cila po vendosej si Twitter i ekstremit të djathtë , te paarritshme. Në orët e fundit, spastrimet e emrave të mëdhenj në Silicon Valley kanë goditur edhe Ron Paul, një figurë referimi e lëvizjes libertariane të SH.B.A., i cili në muajin e fundit kishte marrë një vërejtje nga YouTube për botimin e një fjalimi te Trump.

Duhet të jetë e qartë për të gjithë fakti se problemi është shumë më i madh sesa mund të shfaqet në fillim. Ata që fshihen pas faktit se teknologjitë e mëdha janë kompani private, dhe për këtë arsye mund të bëjnë atë që duan, rrezikojnë të bëjnë një gabim të madh. Edhe gjigandët si Facebook ose Twitter, në fakt, thirren të respektojnë parimet kushtetuese. Dhe liria e shprehjes është një e drejtë kushtetuese për tu mbrojtur gjithmonë dhe në çdo rast. Për këtë arsye, kufizimi i përkohshëm i llogarisë së Libero ne Tweeter  gjithashtu ka bërë zhurmë orët e fundit. Pavarësisht se kush është i përfshirë në shtrëngimin, goditja duhet t’i shtyjë të gjithë të mendojnë me kujdes. “Mundësia e ndërhyrjes në lirinë e shprehjes – ka deklaruar Angela Merkel – jepet vetëm brenda kufijve të vendosur nga ligji dhe nuk mund të vijë nga vendimi autonom i një kompanie private“. Ç’do të thotë të heqësh të drejtën e fjalës? Cilat janë rreziqet dhe pasojat e këtij kufizimi? A do të limitohen big tech në fshehjen e profileve apo do të gjejnë një mënyrë për të terhequr më tej kordonët? Për shembull, motorët e kërkimit kanë fuqinë të “shpërblejnë” ose të fshehin nje lajm. Cilat janë parimet që qëndrojnë në themel të algoritmit që rregullon atë që mund të lexojmë dhe çfarë jo? Dhe përsëri: kush i kontrollon censorët e lirive tona?

Kjo pikë e fundit është sigurisht jo më pak e rëndësishme se të tjerat. Në fakt, duhet të kemi parasysh se ndërsa këta gjigantë vendosin se çfarë do të na lënë të lexojmë ose të blejmë, ndërsa plazmojnë shijet tona, ndërsa drejtojnë zgjedhjet tona, ata gjithashtu fitojnë peshë falë të dhënave që ne vetë u japim atyre. Nëse nga njëra anë ata na tregojnë atë që duam të shohim (duke gjetur  gjithmonë se çfarë na pëlqen), nga ana tjetër ata kryejnë një soft power  që me kalimin e kohës u lejon atyre të ndërhyjnë në mënyrë aktive në interesat tona duke pilotuar zgjedhjet tona dhe në këtë mënyrë, blerjet tona. Kryesisht është nga parashikimi i sjelljeve tona të ardhshme që ato nxjerrin fuqinë e tyre të vërtetë. Çështja është që ne vetë e lejojmë. Ne e bëjmë këtë sa më shpejt që të shkelim në një rrjet social dhe vazhdojmë ta bëjmë atë sa herë që shënojmë një kuti shtesë në vargun e kritereve që rregullojnë përdorimin e të dhënave personale. Ne kontrollojmë kutinë “Unë pranoj” pa na bërë shumë pershtypje (dhe ndoshta edhe pa lexuar atë që na propozohet) dhe ne i japim atij shpirtin tonë. Ne gjithashtu do ta bëjmë atë me WhatsApp (gjithashtu në pronësi të Zuckerbergut të kudogjendur) kur në ditët në vijim ai do të na kërkojë të mbështesim azhornimin më të fundit të të drejtave të privatësisë. Nga ana tjetër, ky është tashmë rasti me të gjitha rrjetet sociale që, përveç ruajtjes së miliarda fotografive dhe videove, mbushin një numër të pafund të terabajt bisedash private në serverat e tyre. Të dhënat e mëdha janë lënda e parë mbi të cilën themelohet ai “rend i ri ekonomik” i cili, siç shpjegon Shoshana Zuboff në ‘Kapitalizmi i Mbikëqyrjes’, përqendron “pasurinë, dijen dhe fuqinë” në shumë pak kompani. “Disa nga këto të dhëna – shkruan profesori i Harvardit – përdoren për të përmirësuar produktet ose shërbimet, por pjesa tjetër bëhet një tepricë e sjelljes private, nënshtruar një procesi të avancuar të përpunimit të njohur si” inteligjenca artificiale “për t’u shndërruar në produkte parashikuese të afta për të profetizuar se çfarë do të bëjmë menjëherë pas pak dhe pas një farë kohe “.

Teknika gjithmonë ka synuar të mbizotërojë personin për të përqendruar sa më shumë pasuri në duart e disave. Megjithatë, kurrë si sot, liria jonë nuk është në rrezik. Jo aq ajo që na lejon të bëjmë atë që duam ose të shkojmë atje ku duam. Aq sa ajo që na lejon të mendojmë dhe si rrjedhim të veprojmë si të duam. Kjo është arsyeja pse dëbimi i Trump nga rrjetet sociale gjithashtu ka të bëjë me lirinë tonë në një farë mënyre.

VERITAS.COM.AL