Frrok Çupi

Teatri po niste, diku pasdite. Aktorët, kush e kush më teatral se tjetri, po vinin. Derisa u bënë bashkë në “skenë’ të ardhur rrugës së fshatit, një nga një ishin me koka të ulura, të penduar. Kur u mblodhën në skenë u ngrehën. Kjo është loja teatrale.

Edhe skena u sajua nga ajo kohë që nuk kthehet më. Kisha në sfond, një çinar i vjetër me degë të gjëra, bytha e pemës së lashtë dhe ca kryqe në varreza. Këta menduan se duke kthyer kohën do të shpiknin kohë planetare të re. Kjo s’ka ndodhur e as mund të ndodhë në këtë planet.

Ata që do të luanin ‘ tragjedinë’, e nisën me një komedi. Një njeri i veshur me qafore prifti, u shfaq i frikësuar para të gjithëve. Herë frikë nga katolicizmi i Shoshit e Shalës se do ta përzënë e nuk do t’ i shkojnë më në meshë, herë i frikësuar nga këta që e kishin ftuar për ‘lojën’. Sikur këtyre të mos u pëlqente loja, atëherë ai nuk do të shpërblehej. Prifti po luante teatër në oborrin e zaptuar të kishës; ai ishte bërë palë me zaptuesit.

Komedia vazhdoi pas priftit të fshatit. Një prift në Shkodër, tha se ishte Vlash Pali, po i kërkonte shtetit të përkundte malësorët e Thethit. I fyu, por kushedi sa e morën vesh ata. I kërkoi shtetit që me ninulla ‘t’i vinte në gjumë një herë, dy herë, tre herë… nëse nuk flinin, kurrë mos fjetshin!’. Prift më pazarxhi nuk kisha menduar, më erdhi turp që kisha shkuar ndonjëherë në kishë.

Pastaj prifi Pali e çoi më tej lojën komike. E gjeti veten të paaftë për të thënë gjë të hairit, dhe iu drejtua për ndihmë një myslimani. ‘ Dua këtu Faik Konicën që të shajë shqiptarët siç di ai të shajë’, tha.  Por shpërblesën do ta merrte dom Pali prej komitëve. Njësoj si në filmat e realizmit socialist ku prifti bashkëpunon me kriminelët.

Teatrit po i mungonte një figurë e lartë e artit, Ramiz Kovaçi. Mysliman për mysliman, katolikët e ngrefun të teatrit në Theth më mirë të thërrisnin aktorin e madh, Kovaçi, që ka luajtur teatër me ‘tokën tonë’, se sa Konicën.

Në skenë doli njëri që ia dha fjalën bajraktarit. Prapë ka bajraktarë të vërtetë apo fosile? Kur ta shikojnë në video të rinjtë, do të hutohen. U shkon mendja te dronët “Bajraktar” që vijnë nga Turqia? Të tjerë bajraktarë nuk njihen këta dy shekujt e fundit. Bajraktari që u shfaq si relikte pa emër personal, dukej që ishte i një kohe tjetër të mykur. Kërcënoi ligjin, shtetin, popullin dhe Republikën, sipas një skenari të shëmtuar; në gojën e bajraktarit mungonin gjysma e dhëmbëve si një krehër i hedhur. Bajraktarët e shekulli të tyre diku 18-19 të urdhëruar nga Tanzimati, kanë qenë burra të bukur dylberë dhe zgjidheshin si kali: Me të gjithë dhëmbët në gojë.

Bajraktari i Thethit kërcënoi shtetin se me një fërshëllimë do të sjellë këtu Kukësin, Hasin, Romën, Brukselin, Berlinin dhe Nju Jorkun të armatosur kundër Shqipërisë. Luftë do të bëjmë!, tha ai. Ndoshta sot ndodhet në qeli për thirrje kundër rendit Kushtetues.

“Sepse nuk na ka pushtuar as turku!”, tha dhe harroi se titulli i tij ishte titull turk, bajraktar.

Teatër i shkurtër, por shuma zemërak në bythë të lisit në Theth. Ikën shpejt. Mund të teatronin gjithë natën, por askush nuk po i shikonte. Andej nga Tirana e Shkodra askush nuk po trembet dhe as po reagon. Me sa duket askush nuk e kupton gjuhën e tyre, ajo është gjuhë e vdekur me kohë. Ka shekuj që Shqipëria përdor gjuhën e ligjit dhe të të drejtës. Sidomos tani kur shteti ka hyrë në epokën më moderne dhe flet gjuhën e Europës.

Kush i kupton këta? Askush.

Në zonën e tyre ka një histori para njëqind vjetësh. Kapedani e kishte humbur autoritetin në popull, as në dasmë nuk donte të shkonte. Nisi adjutantin e tij, Pjetër Lleshin, në dasmën e fundit.

-Si të shkoj kapedan? Në vendin tuej nuk mund të shkoj

-Shko ore!, i tha eprori.

-Nuk më do kush aty, nuk çohet kush në kambë?

-Shko si unë, dil në krye të vendit- i tha kapedani. Po s’u çuan ata në odë, thërrit me za të naltë: “Buuuv burra, Pjetër Lleshi në krye të vendit!’. (Ai për vete).

Por prapë s’ia vërshëlleu kush. Burrat vazhduan të bisedojnë në gjuhën e tyre.

Këtu në Theth po mbaron teatri me gjuhën e vdekur.