Nga: Roberto Fabbri /

Njëzet vjet më parë, kur arriti një gjysmë shekulli, vete mbijetesa e NATO-s ishte objekt i dyshimeve eksplicite.

Kujt i shërbente, observonin kritikët në vitin 1999, një aleancë ushtarake perëndimore kur përfundoi Lufta e Ftohtë dhe kur vetë Rusia trashëgimtarja e gjymtuar e armikut sovjetik paraqitej tashme si një partner? Përgjigja u dha në vitet e ardhshme nga një sërë ngjarjesh që në njërën anë ndryshuan thellësisht natyrën e Aleancës Atlantike, duke e shndërruar atë nga një strukturë mbrojtëse eurocentrike në një aktor në shkallë globale, dhe nga ana tjetër e rifilloi rolin e saj historik si një bastion kundër një kërcënimi të mundshëm nga Lindja. Sot, kur NATO është gati për të festuar shtatëdhjetë vjetorin e saj, është një ngjarje e jashtëzakonshme duke pasur parasysh që aleancat ushtarake kanë tendencë të zgjasin shumë më pak, është e drejtë të pyetet mbi rolin e saj aktual dhe në të ardhmen e afërt, me paradoksin që sfida më e vështirë e fuqisë se saj duket se po vjen pikërisht nga anëtari i saj kyç, SHBA-ja e udhëhequr nga i Donald Trump.

Ndoshta pikërisht nga këtu na leverdis të nisemi. Duke transferuar qëndrimin e tij konkurrues në marrëdhëniet me aleatët e tij historikë evropianë, Trump ka minuar në fakt besimin në qëndrueshmërinë e Aleancës pas dy dekadave të forcimit të vazhdueshëm. Presidenti amerikan kishte arsye konkrete për t’u ankuar për kontributin e pamjaftueshëm financiar të shumë vendeve anëtare të NATO-s, por tonet e insistimit të tij për të mbushur arkën kane qene të gabuara: ka përsëritur arrogancën e një partneri dominues, i cili pretendonte se duhej te ishte paguar për një shërbim te ofruar dhe kërcënonte të braktiste te pabindurit në fatin e tyre. Aq shumë saqë vendet kryesore evropiane, duke shpalosur himnin, kanë filluar një program për krijimin e një sistemi mbrojtës autonom, në gjendje të garantojë sigurinë edhe në rast se i paparashikueshmi Trump ti shkojë deri ne fund. Qe për saktësi duket e pamundur: pikërisht dje, në prag të kremtimeve që do të mbahen në selinë belge të NATO-s, Trump u takua me sekretarin e përgjithshëm të Aleancës Jens Stoltenberg në Shtëpinë e Bardhë. Një deklaratë e përbashkët nënvizon “rëndësinë e NATO-s si një parakolp për paqen dhe sigurinë ndërkombëtare”. Por mbetet risia destabilizuese që francezët dhe gjermanët në radhë të parë tashmë janë mosbesues ndaj aleatit të tyre kyç te shtatëdhjetë viteve.

Sa i përket rolit të tanishëm dhe të ardhshëm të NATO-s në skenën ndërkombëtare, nëse është e vërtetë që administrata e tanishme e SHBA-së duket se preferon të ndryshojë marshin veçanërisht në frontet e Lindjes së Mesme dhe në Afganistan, është akoma më e vërtetë se në Evropën Lindore prania e NATO-s është më aktuale se kurrë : Stoltenberg njoftoi dje një investim prej 260 milionë dollarësh për të forcuar mbrojtjen e Polonisë dhe të tre vendeve baltike. Dhe këtu duhet të ritheksohet se kane qene politikat agresive të Vladimir Putinit të dekadës së fundit që favorizuan kthimin në një klimë të luftës së ftohtë. Futja nën ombrellën mbrojtëse të NATO-s e të gjitha vendeve anëtare të Paktit të Varshavës ardhur në vitet rreth kthesës të shekullit te ri – thotë shumë për mosbesimin ne raport me Rusinë nga ana e atyre që e njohin shpirtin dhe metodat e saj, por nuk autorizon Moskën për të ringjallur legjendën e vjetër të rrethimit ne dem të saj. Duke pasur frikë se një tranzicion i suksesshëm në zonën perëndimore edhe të Ukrainës dhe Gjeorgjisë do të vinte ne rrezik kontrollin e tij personal te pushtetit, Putini ne te kundërt ka përdorur armët kundër dy vendeve të pavarura që me të drejtë përpiqen të zgjedhin partnerët dhe pozicionet ndërkombëtare. Një ambicie që Kremlini pretendon ta mohojë me forcë, por duke bërë keshtu nuk ben gjë tjetër veçse ushqen mosbesim dhe frikë ne drejtim te Moskës, në një lak që riforcon shtatëdhjetë vjet pas rolit historik të NATO-s.

Veritas.com.al/