Bruksel (AFP) – Ministrat e jashtëm të katër fuqive kryesore evropiane u takuan të martën në Bruksel për bisedime emergjente mbi Iranin dhe Libinë, pasi BE-ja po përpiqet t’i përgjigjet dy krizave përshkallëzuese në pragun e saj.

Bisedimet midis Britanisë, Francës, Gjermanisë dhe Italisë, plus shefin diplomatik të BE-së, përfshinë pasojat e vrasjes nga SH.B.A. të një gjenerali të lartë Iranian, si dhe hapat pas të Teheranit nga marrëveshja bërthamore e 2015.

Situata në Libi, ku forcat e te fortit Khalifa Haftar kanë kapur qytetin bregdetar të Sirte, është gjithashtu në axhendë. Haftar merr mbështetje nga Emiratet e Bashkuara Arabe dhe Egjipti, ndërsa forcat turke po vendosen për të mbrojtur qeverinë e njohur nga OKB.

“Libia ka kohë që është bërë një vend për një luftë të lejuar dhe ne nuk duam ta pranojmë më”, u tha Ministri i Jashtëm i Gjermanisë Heiko Maas gazetarëve ndërsa arriti për fillimin e bisedimeve.

Takimi erdhi ndërsa BE kërkon mënyra për të përmirësuar tensionet në rritje në pikat kryesore të periferisë së saj, pasi Irani kërcënon me hakmarrje për vdekjen e Qasem Soleimanit në një sulm me dron amerikan në Bagdad të Premten.

Ministri i jashtëm britanik Dominic Raab zhvilloi një takim kokë më kokë me homologun e tij francez Jean-Yves Le Drian, i cili ka paralajmëruar Iranin kundër hakmarrjes për vdekjen e Soleimanit, përpara se të takohej me ministrat gjerman dhe italian për bisedime mbi Libinë.

“E3 më pas do të takohet për të diskutuar mbi tensionet midis SH.B.A dhe Iranit me të tre duke shtyrë për mos-përshkallëzim,” shtoi ministri i jashtëm britanik, duke iu referuar tre nënshkruesve evropianë të marrëveshjes bërthamore të Iranit.

“Bisedimet do të përfshijnë gjithashtu marrëveshjen bërthamore pas njoftimit të fundit të Iranit të Dielën se po tërhiqet nga angazhimet e mëtejshme të marrëveshjes.”

– Vrasje e shënjestruar –

Fuqitë evropiane kritikuan të hënën njoftimin e Iranit se po shkurtonte angazhimet e tij nën marrëveshjen bërthamore, e cila po shpalosej në mënyrë të qëndrueshme që kur Presidenti amerikan Donald Trump u tërhoq dhe rivendosi sanksionet në maj 2018.

Çështja është nëse ata mund të shkaktojnë një mekanizëm ankimi, duke pretenduar se Irani tani ka thyer edhe kushtet e marrëveshjes. Le Drian tha të hënën vonë se një vendim do të merrej për këtë në ditët e ardhshme.

Mekanizmi ka faza të shumta, por përfundimisht mund të kulmojë në votimin e Këshillit të Sigurimit të OKB nëse do të vendosë sanksione ndaj Iranit.

“Ne ende besojmë se kjo është një marrëveshje e rëndësishme që do të parandalojë Iranin të ketë në dispozicion një bombë bërthamore,” tha Maas.

“Por nuk do të jemi në gjendje të marrim shënim të njoftimeve me një të renë shpatullave qe angazhimet në Teheran nuk do të përmbushen më.”

Por pasojat e mundshme nga vrasja e Soleimanit – lojtari kryesor në rrjetin e aleancave dhe grupeve të përfaqësuesve të Iranit rreth Lindjes së Mesme – do të jenë një shqetësim tjetër.

Operacioni amerikan i befasoi aleatët e Uashingtonit, dhe NATO mbajti një takim urgjent të këshillit të tij qeverisës të hënën për të dëgjuar nga zyrtarët amerikanë dhe për të diskutuar të ardhmen e misionit trajnues të aleancës në Irak.

Zyrtarët e BE e shohin mbledhjen e ministrave të jashtëm si një shans për të dëgjuar pikëpamjet e të 28 vendeve anëtare mbi situatën e Iranit, pas reagimeve të ndryshme publike për vdekjen e Soleimanit.

Shefi i politikës së jashtme Josep Borrell ka ftuar Ministrin e Jashtëm të Iranit Mohammad Javad Zarif në Bruksel për bisedime, por nuk është e qartë nëse ose kur ai mund të vijë.

Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg foli para kryeministrit të Irakut Adel Abdel Mahdi për të thënë se aleanca mbetet e përkushtuar në luftën kundër grupit të Shtetit Islamik dhe do të rifillonte aktivitetet e trajnimit – të pezulluara pas vdekjes së Soleimanit – kur siguria te përmirësohet.

Në Libi, kapja e Haftarit nga Sirte ngriti tensione ndërsa Turqia tha se po vendos trupa në vend për të mbrojtur Qeverinë e Akordit Kombëtar (GNA) të njohur nga OKB.

Vendi i pasur me naftë në Afrikën e Veriut është zhytur në kaos që nga kryengritja e mbështetur nga NATO në 2011 që vrau diktatorin Moamer Kadhafi.

Borrell paralajmëroi të hënën se luftime më intensive mund të shpërthejnë shpejt rreth Tripolit dhe bëri thirrje për një zgjidhje politike të krizës.

Komisioni i ri Evropian është zotuar të marrë një rol më “gjeopolitik”, por BE-ja shpesh e gjen veten të penguar në politikën e jashtme nga dallimet e brendshme. U deshën tre ditë që Presidentja Ursula von der Leyen të lëshonte një deklaratë mbi vrasjen e Soleimanit.

VERITAS.COM.AL/