DOHA, Katar (AP) – Shtetet e Bashkuara nënshkruan një marrëveshje paqeje me militantët Talibanë të Shtunën që synojnë t’i japin fund 18 viteve të gjakderdhjes në Afganistan dhe të lejojnë trupat e Sh.B.A të kthehen në shtëpi nga lufta më e gjatë e Amerikës.
Sipas marrëveshjes, SH.B.A. do të tërhiqte 8,600 forcat e saj nga 13,000 në 3-4 muajt e ardhshëm, me forcat e mbetura Amerikane që do tërhiqen për 14 muaj. Tërheqja e plotë, megjithatë, do të varet nga Talebanët, përmbushja e angazhimeve të tyre për të parandaluar terrorizmin.
Presidenti George W. Bush urdhëroi pushtimin e udhëhequr nga Sh.B.A në Afganistan si përgjigje të sulmeve të 11 shtatorit 2001. Disa trupa amerikane që shërbejnë aktualisht atje nuk kishin lindur akoma kur Qendra Botërore e Tregtisë u shemb në atë mëngjes të freskët, me diell që ndryshoi menyren se si Amerikanët e shohin botën.
U deshën vetëm disa muaj për të rrëzuar Talibanët dhe për të dërguar Osama bin Ladenin dhe militantët e lartë të al-Kaidës të kalonin përtej kufirit në Pakistan, por lufta u zvarrit me vite, ndërsa Shtetet e Bashkuara u përpoqën të krijojnë një shtet të qëndrueshëm, funksionues në një prej vendeve më pak të zhvilluara në botë. Talibanët u riorganizuan, dhe aktualisht mbajnë me shumë se gjysmën e vendit.
Sh.B.A shpenzoi më shumë se 750 miliardë dollarë, dhe nga të gjitha anët lufta kushtoi dhjetëra mijëra jetë të humbura, të plagosura dhe të ndërprera në mënyrë të pakthyeshme. Por konflikti u injorua shpesh nga politikanët Amerikanë dhe publiku Amerikan.
Sekretari amerikan i Shtetit Mike Pompeo mori pjesë në ceremoninë në Katar, ku Talebanët kanë një zyrë politike, por nuk e nënshkroi marrëveshjen. Përkundrazi, ajo u nënshkrua nga i dërguari Amerikan i paqes Zalmay Khalilzad dhe udhëheqësi i Talebanëve Mullah Abdul Ghani Baradar.
Talibanët strehuan bin Ladenin dhe rrjetin e tij al-Kaeda ndërsa komplotuan, dhe pastaj festuan, rrëmbimet e katër avionëve që u rrëzuan në Manhattanin e poshtëm, Pentagon dhe një fushë në Pensilvanine perëndimore, duke vrarë gati 3.000 njerëz.
Duke iu drejtuar gazetarëve pas ceremonisë së nënshkrimit, Pompeo tha se Sh.B.A është “realiste” për marrëveshjen e paqes që nënshkroi, por “po shfrytëzon mundësinë më të mirë për paqen në një gjeneratë.”
Ai tha se ishte akoma i zemëruar për sulmet e 11 shtatorit 2001 dhe se SH.B.A. nuk do të “shkatërrojë” atë që ushtarët e saj “kanë fituar me gjak, djersë dhe lot”. Ai tha se Sh.B.A do të bëjë gjithçka që është e nevojshme për sigurinë e saj nëse Talebanët nuk respektojnë marrëveshjen.
Pompeo kishte thënë privatisht në një konferencë të ambasadorëve amerikanë në Departamentin e Shtetit këtë javë se ai po shkonte vetëm sepse Presidenti Donald Trump kishte këmbëngulur në pjesëmarrjen e tij, sipas dy personave të pranishëm.
Dhjetra anëtarë të Talibanëve kishin mbajtur më parë një marsh të vogël fitoreje në Katar, në të cilën ata tundnin flamurin e bardhë të grupit militant, sipas një videoje të shpërndarë në faqet e internetit të Talibanëve. “Sot është dita e fitores, e cila ka ardhur me ndihmën e Allahut,” tha Abbas Stanikzai, një nga negociatorët kryesorë të Talibanëve, i cili iu bashkua marshit.
Trump ka premtuar në mënyrë të përsëritur të nxjerrë Sh.B.A nga “luftërat e saj të pafundme” në Lindjen e Mesme, dhe tërheqja e trupave mund të sigurojë një nxitje ndërsa ai kërkon rizgjedhjen në një komb të lodhur nga përfshirja në konflikte të largëta.
Trump i është afruar marrëveshjes së Talibanëve me kujdes, duke evituar qartë korin e gjelave duke rrethuar veprime të tjera të mëdha të politikës së jashtme, siç janë bisedimet e tij me Korenë e Veriut.
Shtatorin e kaluar, me një njoftim të shkurtër, ai e ndërpreu atë që do të ishte një ceremoni nënshkrimi me Talibanët në Camp David pas një serie sulmesh të reja nga Talebanët. Por ai që atëherë ka qenë mbështetës i bisedimeve të udhëhequra nga i dërguari i tij special, Zalmay Khalilzad.
Sipas marrëveshjes,Talebanët premtojnë se nuk do t’i lejojnë ekstremistët të përdorin vendin si një terren për të sulmuar SHBA ose aleatët e tij. Por zyrtarët e Sh.B.A-së janë të zellshëm të besojnë Talebanët që të përmbushin detyrimet e tyre.
Perspektivat për të ardhmen e Afganistanit janë të pasigurta. Marrëveshja përcakton fazën e bisedimeve të paqes që përfshijnë fraksione Afgane, të cilat ka të ngjarë të jenë të ndërlikuara. Sipas marrëveshjes, 5,000 Taleban do të lirohen nga burgjet Afgane, por nuk dihet nëse qeveria Afgane do ta bëjë këtë. Ekzistojnë gjithashtu pyetje nëse luftëtarët Talibanë besnikë ndaj luftëtarëve të ndryshëm do të jenë të gatshëm të çarmatosen.
Zyrtarët e Sh.B.A thonë se tërheqja eventuale e të gjithë trupave Amerikane dhe aleate nga Afganistani nuk varet nga ndonjë rezultat specifik në bisedimet midis Talibanëve dhe fraksioneve të tjera Afgane për të ardhmen e vendit. Zyrtarët folën në kushte anonimiteti sepse nuk ishin të autorizuar të flisnin publikisht për marrëveshjen.
Nuk është e qartë se cilat do të ishin përfiimet për të drejtat e grave që nga rrëzimi i Talebanëve, të cilet kishin shtypur gra dhe vajza nën një markë të rreptë të ligjit të Sheriatit. Të drejtat e grave në Afganistan kishin qenë një shqetësim kryesor si i administratës së Bushit ashtu edhe i administratës Obama, por ai mbetet një vend thellësisht konservator, me gratë ende duke luftuar për të drejtat themelore.
Aktualisht ka më shumë se 16.500 ushtarë që shërbejnë nën flamurin e NATO-s, nga të cilet 8,000 janë Amerikanë. Gjermania ka kontigjentin tjetër më të madh, me 1.300 trupa, i ndjekur nga Britania me 1.100.
Në përgjithësi, 38 vendet e NATO-s janë duke kontribuar me forca në Afganistan. Aleanca përfundoi zyrtarisht misionin e saj luftarak në 2014 dhe tani ofron trajnime dhe mbështetje për forcat Afgane.
Sh.B.A ka një kontigjent të veçantë prej 5,000 trupash të vendosura për të kryer misione kundër terrorizmit dhe për të siguruar mbështetje ajrore dhe tokësore për forcat Afgane kur kërkohet.
Që nga fillimi i negociatave me Talibanët, SH.B.A. kane intensikikuar sulmet e saj ajrore mbi Talebanët, si një bashkëpunëtor lokal i Shtetit Islamik. Vitin e kaluar forcat ajrore Amerikane hodhën më shumë bomba në Afganistan sesa në çdo vit që nga viti 2013.
Shtatë ditë më parë, Talibanët filluan një periudhë shtatë ditore “te uljes së dhunës”, një parakusht për nënshkrimin e marrëveshjes së paqes.
“Ne kemi parë një ulje të konsiderueshme të dhunës në Afganistan gjatë ditëve të fundit, dhe për këtë arsye ne jemi gjithashtu shumë afër nënshkrimit të një marrëveshje midis Shteteve të Bashkuara dhe Talibanëve,” tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg të premten në Bruksel.
Ai ishte në Kabul të Shtunën për një ceremoni të nënshkrimit të veçantë me Presidentin Afgan Ashraf Ghani dhe Sekretarin e Mbrojtjes së SHBA Mark Esper. Ky nënshkrim kishte për qëllim të tregonte mbështetje të vazhdueshme të NATO-s dhe Sh.B.A-së për Afganistanin.
“Rruga drejt paqes do të jetë e gjatë dhe e vështirë dhe do të ketë pengesa, dhe ekziston gjithmonë rreziku për spoilers,” tha Stoltenberg. “Por kryesorja është, ne jemi të përkushtuar, populli Afgan është i përkushtuar për paqen dhe ne do të vazhdojmë të ofrojmë mbështetje.”
VERITAS.COM.AL
___
75 560 
