JOHN ANTCZAK,Associated Press

 Ushqime qe kane rene nga raftet në dyshemene e një rrjeti supermarketesh në një Walmart pas një tërmeti në Luginën e Yuccas, Kaliforni, të premten, më 5 korrik 2019. (Chad Mayes nëpërmjet AP)

LOS ANGELES (AP) – Një tërmet me magnitudë 7.1 shkundi pjesën më të madhe të Kalifornisë, duke goditur ndërtesat, duke provokuar zjarre, duke shkaterruar disa rrugë dhe duke shkaktuar disa te plagosur, ndërsa sizmologët paralajmëruan se tronditje të mëdha pritet të vazhdojnë për ditë te tera, nëse jo per javë te tera.

Tërmeti i mbrëmjes së te premtes – i paraprirë nga tërmeti me magnitudë 6.4 i së enjtes në shkretëtirën e Mojave – ishte tërmeti më i madh i Kalifornisë së Jugut në të paktën 20 vjet dhe u pasua nga një sërë tronditjesh të mëdha dhe të vogla, duke përfshirë disa me magnitude pak më shumë se 5.0.

Ka një shans prej 1 në 10 që një tjetër tërmet 7.0 balle mund të godasë brenda javës së ardhshme, tha Lucy Jones, një sizmologë në Institutin e Teknologjisë të Kalifornisë dhe një ish këshilltare shkencore në Studimin Gjeologjik të SHBA.

Shansi për një tërmet me magnitudë 5.0 “po afrohet me siguri”, shtoi ajo.

Lekundjet nga tërmeti i ri mund të ndodhin për vite, tha Jones.

Megjithatë, tërmeti nuk ka gjasa të ndikojë linjat e dëmtimeve jashtë zonës, tha ajo, duke vënë në dukje se gjurmët e gjigandit San Andreas ishin shume larg.

Tërmeti goditi në orën 8:19.p.m dhe kishte epiqendrën 11 kilometra nga Ridgecrest në të njëjtat zona ku goditi tërmeti i mëparshëm.

“Këto tërmete janë të lidhura,” tha Jones, duke shtuar se tërmeti i ri me siguri u nderpre pergjate rreth 25 milje të vijës së gabimit dhe ishte pjesë e një sekuence të vazhdueshme.

Guvernatori Newsom aktivizoi qendrën operacionale të Shërbimeve të Emergjencave të shtetit “në nivelin më të lartë te tij” dhe njoftoi se kishte kërkuar që Presidenti Donald Trump të lëshonte një deklaratë emergjente kështu që shteti mund të merrte ndihmë federale.

Tërmeti u ndje deri në veri ne Sacramento,në lindje deri ne Las Vegas dhe në jug deri ne Meksike.

Zona aty dhe perreth Ridgecrest, tashmë duke u përpjekur të shërohet nga goditja e mëparshme, mori barrën e dëmtimit. Disa mijëra njerëz mbeten pa energji, dhe pati njoftime për ndërtesa të prishura.

“Ka raportime sinjifikative për zjarre të strukturës, kryesisht si pasojë e rrjedhjeve të gazit apo ndërprerje të linjave të gazit në të gjithë qytetin” dhe të shtunën në mëngjes mund të tregohen edhe më shumë dëme, tha Mark Ghillarducci, drejtor i Zyrës së Emergjencës të Kalifornisë.

Zyrtarët vendas të zjarrfiksave dhe policisë thanë se fillimisht u mbytën nga telefonatat për shërbimin mjekësor dhe ambulancën. Por nuk kishte “asgjë përveç lëndimeve të vogla, të tilla si prerje dhe plagë,fale Zotit”, tha shefi i policisë së Ridgecrest Jed McLaughlin.

Dy zjarre ne ndërtesa – njëra që përfshiu një shtëpi të lëvizshme – u shuan shpejt dhe pati disa raportime për rrjedhje te gazit natyror, por linjat u mbyllën, tha McLaughlin.

Për herë të dytë si në shumë nga keto ditë, Spitali Rajonal i Ridgecrest i nxori pacientët jashtë ndërtesës, disa akoma me flebo ne krah,raportoi CNN.

Në afërsi, qyteti i vogël i Tronas, me rreth 2.000 banorë,eshtë raportuar të ketë së paku një ndërtesë të shembur. Rrugët ishin prishur ose bllokuar, dhe policia ka lëshuar nje thirrje për shishe me ujë për banorët.

Rruga Shteterore 178 në Kern County u mbyll nga nje shkëmb dhe kishte plasaritje të rënda.

Disa shtëpi u rrëzuan nga themelet e tyre. Ndërtesat janë plasaritur, por ka pasur vetëm plagosje të lehta, thanë autoritetet.

Në qendër të Los Anxhelosit, 150 milje larg, zyrat në gradacelat u lëkunden dhe u tronditën për të paktën 30 sekonda.

Andrew Lippman, i cili jeton në periferi të Pasadenas Jugore, ishte ulur jashtë duke lexuar gazetën kur goditi tërmeti i së premtes dhe mati qe zgjati 45 sekonda.

“Unë mund të shihja linjat e energjisë qe valëzonin,” tha ai.

Disneyland në Orange County dhe Six Flags Magic Mauntain në Santa Clarita mbyllen dyert e tyre.

Një ndeshje e NBA Summer League në Las Vegas u nderpre pas tërmetit.Altoparlantet e gjykatës në Thomas & Mack Center vazhduan të tundeshin më shumë se 10 minuta pas tërmetit.

Në Los Angeles, tërmeti tronditi Stadiumin Dodger në pjesën e katërt të lojës së ekipit kundër San Diego Padres. Por loja vazhdoi, dhe Padres fitoi, 3-2.

“Jo shumë njerëz mund të thonë se nisën një sulm gjatë një tërmeti”, tha më vonë Eric Lauer, i cili ishte në loje në atë kohë. “Topi im,gjuajtja ime,shkaktoi një tërmet”.

“Të gjithë kërcyen mbi ne për t’u larguar”, tha Daniel Earle, 52 vjeç, i Playa del Rey, i cili ishte ulur me gruan e tij në pankinen e rezervës së stadiumit. “Gruaja ime po na mbante, sikur na shtrydhte. Jam i habitur që krahu im është ende këtu”.

Më parë të premten, Los Anxhelos kishte zbuluar planet për të ulur pak pragun për alarme publike nga aplikacioni i paralajmërimit të hershëm të tërmetit. Por zyrtarët thanë se ndryshimi ishte në punimet para tërmetit të së enjtes, i cili i dha shkencëtarëve në laboratorin e Sizmologjisë të Institutit Kalifornian të Teknologjisë 48 sekonda paralajmërim, por nuk nxiti një njoftim publik.

“Qëllimi ynë është të paralajmërojmë njerëzit që mund të përjetojnë dridhje potencialisht të dëmshme dhe jo vetëm të ndjejnë tronditjen”, tha Robert de Groot, një zëdhënës i sistemit ShakeAlert të USGS, i cili po zhvillohet për Kalifornine, Oregonin dhe Uashingtonin.

Sistemi West Coast ShakeAlert ka parashikuar njoftime jo-publike të tërmetit me baza ditore për shumë përdorues të testimit, përfshirë agjencitë e emergjencës, industritë, sistemet e transportit dhe shkollat.

Ndërtimi i një rrjeti të stacioneve monitoruese-sizmike për Bregun Perëndimor është pak më shumë se gjysem i përfunduar, me mbulimin më të madh në Kalifornine Jugore,zonen e San Francisco Bay dhe zonën e Seattle-Tacoma. Përfundimisht, sistemi do të dërgojë alarme mbi të njëjtin sistem të përdorur për Amber Alerts në zona të përcaktuara që pritet të preken nga një tërmet,tha de Groot .

Kalifornia është duke bashkëpunuar me qeverinë federale për të ndërtuar sistemin paralajmërues të tërmetit në tërësi, me qëllim që ta bëje atë funksional deri në qershor 2021. Shteti ka shpenzuar tashmë të paktën 25 milionë dollarë, duke përfshirë instalimin e qindra stacioneve sizmike në të gjithë shtetin.

Këtë vit, Newsom tha se shteti kishte nevojë për 16.3 milionë dollarë për të përfunduar projektin, i cili përfshinte para për stacionet për të monitoruar aktivitetin sizmik, plus gati 7 milionë dollarë për “shtrirje dhe edukim”. Legjislatura e shtetit aprovoi fondet muajin e kaluar dhe Newsom e nënshkroi atë në ligj.

Veritas.com.al/