Por, këtë herë, me një ndryshim.

Susi Dennison, anëtarja e lartë e politikës në Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë dhe drejtore e programit të ECFR-së për Fuqinë Evropiane, mendon se sytë e BE-së nuk janë më tek anëtarësimi i Ballkanit në union.

Ajo shkruan se, ndoshta pjesa më e hidhur për presidentin ukrainas, Volodymyr Zelensky – i cili i bëri një lutje pasionante Këshillit të Evropës për ta marrë seriozisht kërkesën e Ukrainës – ishte kalimi në deklaratën e samitit që pranonte zgjedhjen e Ukrainës për një rrugë evropiane, por duke mos bërë asnjë premtim përtej Komisionit Evropian”.

Duke pasur parasysh përkeqësimin e situatës humanitare në Ukrainë dhe shkeljet gjithnjë e më flagrante të ligjeve të luftës nga ana e Rusisë, mospërgjigjja e BE-së ndaj ofertës urgjente të Kievit për anëtarësim në BE mund të duket e ftohtë.

Kjo veçanërisht, pasi paketa fillestare e mbështetjes së BE-së për Ukrainën, e cila përfshinte ekonominë dhe ndihma ushtarake, “duket se po thahet”.

Për Dennison nuk është befasuese, pasi duhet të kemi parasysh kontekstin aktual politik brenda BE-së për zgjerimin e ardhshëm dhe kohezionin e brendshëm.

Ajo sjell në vëmendje se debati mbi zgjerimin e mëtejshëm e ka ndarë Evropën prej kohësh.

Qeveritë e njëpasnjëshme franceze kanë argumentuar se BE-ja duhet së pari të fokusohet në ndërtimin e lidhjeve më të ngushta dhe thellimin e bashkëpunimit midis anëtarëve ekzistues – veçanërisht në fushën ekonomike – përpara se të hapet me të tjerët.

Presidenti francez Emmanuel Macron, në veçanti, e ka mbrojtur ashpër këtë qasje që nga marrja e detyrës në 2017.

Në të kundërt, Gjermania dhe liderët evropianë në veri dhe në lindje favorizojnë hapjen e parë, duke besuar se përfshirja në tregun e përbashkët të BE-së do të ndihmojë vendet e tjera të zhvillohen ekonomikisht dhe social.

Vetoja e 2019-ës

Në vitin 2019, Macron tjetërsoi shumë nga homologët e tij evropianë kur vuri veton ndaj hapjes së negociatave të pranimit në BE me Maqedoninë e Veriut dhe Shqipërinë, kjo e fundit së bashku me Danimarkën dhe Holandën.

Të dyjave iu dha statusi i kandidatit për anëtarësim në 2005 dhe 2014, respektivisht, por që atëherë nuk është bërë asnjë përparim në aplikimet e tyre.

Disa në Ballkan madje e quajtën vendimin e tij një “gabim historik”.

“Macron duket se është i vetëdijshëm për dëmin që ka shkaktuar pozicioni i tij i linjës së ashpër dhe është përpjekur të korrigjojë duke njoftuar synimin e tij për të pritur një konferencë të Ballkanit Perëndimor gjatë presidencës gjashtëmujore të radhës të Francës në BE, e cila filloi në janar”, shkruan ajo.

Por duke theksuar se, ai gjithashtu nuk është lëkundur në kundërshtimin e tij ndaj zgjerimit të BE-së në afatin e afërt.

“Përveç ndarjeve të gjata të BE-së mbi zgjerimin, përpjekjet e BE-së për të mbështetur demokracinë dhe sundimin e ligjit – vlerat e mishëruara në të ashtuquajturat kritere të Kopenhagës për anëtarësimin në BE – luajnë gjithashtu një rol në qëndrimin e saj aktual ndaj ambicieve të anëtarësimit të Ukrainës”.

Kështu, për të, nuk ka për të pasur kurrë një moment më të rëndësishëm për BE-në për të siguruar që këto vlera të respektohen deri në germë.

Sundimi i ligjit dhe demokracia

Sulmi i Putin-it ndaj Rusisë është konsideruar gjithashtu një luftë kundër rendit evropian dhe gjithçkaje që BE-ja përfaqëson – duke përfshirë rregullat që formësuan sistemin ndërkombëtar të pas Luftës së Ftohtë.

Putin-i ka qenë shumë i qartë në mesazhet e tij rreth kësaj, duke argumentuar qysh në një intervistë përpara samitit të liderëve të G-20 në 2019 se liberalizmi e ka “tejkaluar qëllimin e tij” dhe se liberalët perëndimorë “nuk mund t’i diktojnë asgjë askujt”.

Përveç ndarjeve të gjata të BE-së mbi zgjerimin, përpjekjet e BE-së për të mbështetur demokracinë dhe sundimin e ligjit luajnë gjithashtu një rol në qëndrimin e saj aktual ndaj ambicieve të anëtarësimit të Ukrainës.

“Për të mbrojtur ndërkombëtarizmin e bazuar në rregulla që pretendon se mishëron, BE-ja duhet ta marrë shumë seriozisht nevojën për të mbështetur rregullat e veta në vend”.

Kështu, nëse ajo i shpërfill standardet e veta përballë agresionit të Rusisë, kjo do të shërbejë vetëm për të nënvizuar perceptimin e Putinit për dobësinë dhe hipokrizinë e BE-së.

Fatkeqësisht, kjo “nuk do të ndodhë brenda natës”.

Ukraina e paraluftës renditej në 50 përqindëshin e fundit të vendeve për respektimin e standardeve demokratike, sipas një raporti të vitit 2022 nga qendra kërkimore për demokracinë, Instituti “Varieties of Democracy”.

Dhe Freedom House e renditi Ukrainën vetëm si “pjesërisht të lirë” në indeksin e saj global të 2021 të institucioneve dhe të drejtave demokratike.

Anëtarja e lartë shkruan se për të njëjtën arsye, BE-ja duhet gjithashtu të mbajë një linjë të ashpër kundër kthimit prapa për sundimin e ligjit brenda bllokut.

Veçanërisht kur bëhet fjalë për kryeministrin hungarez, Victor Orban, fitorja e të cilit në sigurimin e një mandati të katërt në zgjedhjet kombëtare këtë fundjavë u shoqërua nga parregullsitë e raportuara gjerësisht.

Në mënyrë të ngjashme, përgjigja mirëpritëse e Polonisë ndaj miliona refugjatëve ukrainas që mbërrijnë në BE përtej kufirit polak, dhe roli aktiv i Varshavës brenda Këshillit Evropian në diskutimet për të koordinuar një përgjigje ndaj Rusisë, nuk duhet të jenë arsye që Komisioni Evropian të mbyllë një sy ndaj praktikave të vazhdueshme regresive mbi sundimin e ligjit.

Vetëm disa javë më parë, për shembull, Gjykata Kushtetuese e Polonisë vendosi se Konventa Evropiane për të Drejtat e Njeriut është e papajtueshme me kushtetutën polake.

Aspiratat evropiane të Ukrainës e kanë vënë përsëri në qendër të vëmendjes zgjerimin e BE-së, por përgjigja burokratike që ishte logjike në Evropën para pushtimit rus nuk është më e përshtatshme.

Ka arsye të qarta për të kërkuar t’i ofrojë Kievit garancitë e sigurisë që ai kërkon me dëshpërim.

Por këto nuk duhet të vijnë me koston e kritereve të BE-së për zgjerim dhe nevojës së saj për kohezion, që të dyja do të jenë vetëm prioritete shumë më urgjente në muajt në vijim.