1 miliard euro, 3 vende të përfshira, 2 kompani të mëdha ndërkombëtare që udhëheqin projektin dhe 3 vjet për vënien në funksion të plotë. Kjo u bë e ditur në margjinat e Samitit Botëror të Energjisë së të Ardhmes në Emiratet e Bashkuara Arabe nga kryeministrja italiane Giorgia Meloni dhe homologu i saj shqiptar Edi Rama.

Një partneritet që do të shtrihet deri në vendin pritës të marrëveshjes, i cili do të vendosë Kompaninë Kombëtare të Energjisë “Taqa”, një kompani emirate e angazhuar për energjinë e rinovueshme dhe infrastrukturën e qëndrueshme, përballë një tjetre, ende në hije, të një shteti që është ende një prodhues i madh i lëndëve djegëse fosile si gazi dhe nafta.

Plani parashikon që duke filluar nga viti 2028 një linjë e re nënujore mes dy brigjeve të detit Adriatik do të lejojë prodhimin dhe transferimin drejt Italisë të energjisë nga burime të rinovueshme si era dhe dielli, fushë në të cilën Shqipëria po përpiqet të rritet.

Një projekt ekonomiko-energjetik që forcon partneritetin politik mes Ramës dhe Melonit, pas marrëveshjes së nënshkruar për transferimin e emigrantëve nga Italia në qendrat shqiptare, ndonëse ajo po aplikohet me ndërprerje për shkak të pengesave ligjore. Por bashkëpunimi mes dy brigjeve të Adriatikut është i destinuar të jetë një element dallues që do të shoqërojë vitet e ardhshme të qeverisë së Giorgia Melonit, e cilësuar nga Edi Rama si “motra ime”.

Me të mbërritur, në fakt, kryeministri shqiptar ka festuar 48-vjetorin e lideres italiane, duke u gjunjëzuar dhe duke i dhuruar një shall. “Duhet ta ndaloni këtë histori,” buzëqeshi Meloni dhe bëri shaka. Rama shpjegoi se shalli është bërë nga një prodhues italian, i cili u zhvendos në Shqipëri dhe u bë shtetas shqiptar. Më pas ia vendosi asaj në kokë, duke marrë një falënderim nga kryeministrja që e përqafoi.

Përveç gazetarëve, i pranishëm në këtë skenë ishte edhe Sulltan al-Jaber, Ministri i Industrisë dhe Teknologjisë së Emirateve. Ministri tha se marrëveshja do të sjellë një avantazh të trefishtë, sepse do të shfrytëzojë përvojën e Emirateve në fushën e prodhimit të energjisë së rinovueshme, bollëkun shqiptar të burimeve, erës dhe diellit si dhe tregun e sofistikuar dhe të ndërlidhur të energjisë italiane.

Marrëveshja paraqet gjithashtu një hap përpara në diplomacinë mjedisore, pasi është hera e parë që nënshkruhet nga emirët një marrëveshje që përmend lëndët djegëse fosile si shkak të ndryshimeve klimatike dhe bën thirrje për braktisjen e tyre.

“Unë personalisht jam krenare për këtë iniciativë, e cila tregon në mënyrë të prekshme se si mund të ndërtohen forma të reja bashkëpunimi edhe midis partnerëve që mund të duken të largët, të paktën gjeografikisht” – tha Meloni në fjalimin e saj. “Një projekt ambicioz midis dy brigjeve të Adriatikut, një ndërlidhje e re energjetike, për të prodhuar energji të gjelbër në Shqipëri dhe për të eksportuar një pjesë të saj në Itali, falë një kablloje nënujore në Adriatik. Një projekt që përfshin tre qeveritë tona, gjithashtu sektorët tanë privatë dhe operatorët tanë të rrjetit energjetik”.

Infrastruktura do të lidhë portin shqiptar të Vlorës me bregdetin e Pulias dhe do të çojë në forcimin e lidhjeve ekzistuese elektrike që shtrihen për “430 km përgjatë shtratit të detit Adriatik, duke lidhur Italinë me Malin e Zi dhe rajone të tjera të Ballkanit”, tha kryeministrja italiane. Por kjo duket se është pjesë e një plani më të gjerë të Melonit për ta bërë Italinë “një qendër furnizimi dhe shpërndarjeje” midis dy brigjeve të Mare Nostrum, një qendër midis Afrikës dhe Lindjes së Mesme.

Dokumenti i publikuar pas nënshkrimit të marrëveshjes, ku mori pjesë edhe presidenti i Emirateve të Bashkuara Arabe, Sheikh Mohamed bin Zayed Al Nahyan, përshkruan fushat kryesore të bashkëpunimit midis Emirateve të Bashkuara Arabe, Italisë dhe Shqipërisë.

Bëhet fjalë për zbatimin e projekteve të energjisë së rinovueshme në Shqipëri, me fokus atë diellore, erën dhe energjinë hibride me ruajtje potenciale të baterive. Një pjesë e konsiderueshme e kësaj energjie të rinovueshme do të transmetohet në Itali falë zbatimit të një ndërlidhjeje ndërkufitare për transmetimin e energjisë elektrike ndërmjet Shqipërisë dhe Italisë.

Në fakt, Tirana ka vendosur të fokusohet në prodhimin e energjisë elektrike nga burime të rinovueshme prej disa kohësh. Në dy vitet e fundit ajo është rritur me më shumë se 500 MW. Ky do të jetë tipari i bashkimit për bashkëpunimin midis kompanisë “Taqa” në Emiratet e Bashkuara Arabe dhe operatorit të rrjetit “Terna” të Italisë. Sipas Edi Ramës, marrëveshja kap vlerën e rreth 1 miliard eurove dhe do të çojë në vënien në funksion të interkonjeksionit të ri brenda maksimumit 3 viteve.

Përfshirja e Abu Dhabit është domethënëse. Emiratet e Bashkuara Arabe janë zotuar të jenë neutrale ndaj karbonit deri në vitin 2050 dhe për këtë pritën samitin e klimës COP28. Kjo shkaktoi polemika mbi faktin se Abu Dhabi është kryeqyteti i një “petroshteti”, ekonomia e të cilit bazohet kryesisht në prodhimin dhe tregtimin e lëndëve djegëse fosile, naftës dhe gazit. Sulltan al-Jaber tha megjithatë se marrëveshja do të ndihmonte në arritjen e qëllimit për të trefishuar energjinë e rinovueshme të emirateve.