Nga: Daniel R. DePetris

Të hënën, më 6 gusht, krahu i gjatë i Departamentit të Thesarit në Shtetet e Bashkuara arriti në Evropë dhe ka tronditur me dhunë kontinentin. Vala e parë e sanksioneve dytësore të SHBA-së në të gjithë sektorët e ekonomisë iraniane është kthyer përsëri në fuqi, që do të thotë që me shume konglomerate dhe biznese te mëdha evropiane kanë një zgjedhje potencialisht ekzistenciale për të bërë.

A do vazhdojmë të nënshkruajmë marrëveshje në Iran tani qe Uashingtoni I ndalon në mënyrë eksplicite? Apo do marrim rrugën e rezistencës më të vogël duke hequr paratë tona nga tregu iranian dhe duke shpëtuar veten nga trazirat e miliarda dollarëve të gjobave të SHBA, miliarda më shumë në ngrirjen e aseteve dhe dëmtim të rëndë të reputacionit të kompanisë?

Presidenti Donald Trump prezantohet  si një njeri i paparashikueshëm dhe exentrik, impulset e të cilit i shtyjnë të gjithë te gjejnë, por ai ka qenë mjaft transparent në lidhje me urrejtjen e tij ndaj marrëveshjes bërthamore iraniane. Një pjesë e përplasjes  së tij gjatë fushatës presidenciale të vitit 2016 ishte që ta quante marrëveshjen më të keqe  te negociuar ndonjëherë në historinë botërore, një ndihmë e pamerituar ndaj mullahëve që i dhuruan Teheranit dhjetëra miliarda dollarë në para të gatshme dhe rinovuan qasjen e saj në sistemin financiar ndërkombëtar.

Trump u premtoi mbështetësve të tij asgjë më pak se thërrmimin e marrëveshjes dhe kthimin e presionit financiar ekstrem që ai insiston duke e sjelle regjimin iranian në gjunjët e tij. Ai më në fund e bëri mirë premtimin e tij këtë maj, kur i tha botës se Shtetet e Bashkuara ishin duke u larguar nga marrëveshja bërthamore dhe duke goditur të gjitha sanksionet ekonomike që u hoqën më parë.

Bashkimi Europian ishte i zemëruar me lëvizjen, një që dukej të sakrifikonte një politike të mirë për pozicionet politike të brendshme. Dhe me të drejtë; duke u tërhequr në mënyrë të njëanshme nga marrëveshja, Trump minoi më shumë se një dekadë pune të lodhshme diplomatike (kryesisht të udhëhequr nga evropianët) me iranianët mbi problemin bërthamor. Nëse Teherani po mashtronte mbi angazhimet e tij, Trump do të kishte një argument në anën e tij. Realiteti, megjithatë, nuk mund të kishte qenë më ndryshe; Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike, përgjegjëse për verifikimin e përputhjes së Iranit me marrëveshjen teknike prej 130 faqesh, ka raportuar në dymbëdhjetë raste të ndara që qeveria iraniane po bën atë që supozohet  të bëjë. Për njerëz si Komisionerja e Lartë e BE-së Federica Mogherini, Presidenti francez Emmanuel Macron dhe kancelarja gjermane Angela Merkel – të gjithë të përfshirë intimisht në negociata ose në mbështetje të plotë të saj – vendimi i Trump për t’u larguar ishte një krizë ndërkombëtare e sigurisë e vetëshkaktuar.

Bashkimi Europian është duke u përpjekur mjaft për të bindur presidentin iranian Hassan Rouhani që të mbetet ne këtë marrëveshje. Megjithatë, Teherani kërkon një garanci qe kapitali perëndimor të jetë ende në gjendje të punojë në tregun iranian pa u frikësuar. Është një garanci që BE nuk mund ta bëjë me një fytyrë serioze. Brukseli po bën gjithçka që mundet për të shpëtuar situatën, nga lëshimi i rregulloreve bllokuese, duke lejuar Bankën Evropiane të Zhvillimit të investojë në Iran dhe duke eksploruar mundësinë e pagesës së naftës iraniane me euro, në vend të dollarëve.

Megjithatë, nëse zyrtarët e BE  do te ishin të ndershëm, ata do të pranonin që bizneset evropiane do të marrin vendimet e tyre. Disa, të tilla si Total i Francës, PSA Group dhe gjiganti i anijeve CMA CGM kanë luajtur atë në mënyrë konservative dhe e kanë lëne Iranin para se raundi i parë i sanksioneve të SHBA të futet.

BE mund të rivalizojë me Shtetet e Bashkuara si një nga lojtarët më të pasur në botë. Por vendimi i vetëm i Trump këtë maj është një kujtesë për evropianët se Uashingtoni është akoma aktori kryesor me fuqinë për të detyruar disa prej kompanive më të mëdha në planet që të rivlerësojnë pozitën e tyre. Ndërkohë që kjo mund të jetë një nxitje e madhe për ndjenjën e rëndësisë së Trump-it, është edhe pak me shume për një marrëdhënie transatlantike, qe presidenti I 45-te nuk duket se e vlerëson.

Veritas.com.al/