Irani refuzon ofertën e Trump per bisedime si 'poshtërim', pa vlerë

(FOTO ARKIVE: Presidenti i Iranit Hassan Rouhani merr pjesë në një konferencë shtypi pranë Kancelarisë në Vjenë, Austri 4 korrik 2018)/

By Bozorgmehr Sharafedin, Reuters/

LONDËR (Reuters) – Zyrtarët e lartë iranianë të martën refuzuan ofertën e presidentit amerikan Donald Trump për bisedimet pa parakushte si të pavlefshme dhe “një poshtërim” pasi ai veproi për të ribere sanksionet mbi Teheranin pas tërheqjes së tij nga një marrëveshje e rëndësishme bërthamore.

Më vete, presidenti iranian Hassan Rouhani tha se refuzimi i marrëveshjes së arritur nga Trump në vitin 2015 ishte “ilegal” dhe Irani nuk do te dorëzohej me lehtësi nga fushata e rinovuar e Uashingtonit për të mbytur eksportet vitale të naftës të Iranit.

Në maj, Trump nxori Shtetet e Bashkuara jashtë marrëveshjes shumëpalëshe të përfunduar para se të marrë detyrën, duke e denoncuar atë si te njëanshëm në favor të Iranit. Të hënën, ai deklaroi se do të ishte i gatshëm të takonte Rouhani pa parakushte për të diskutuar se si të përmirësojnë marrëdhëniet.

Kreu i Këshillit Strategjik të Iranit për Marrëdhëniet me Jashtë tha të martën se Teherani nuk ka pare ndonjë vlerë në ofertën e Trump, e bërë vetëm një javë pasi ai paralajmëroi Iranin se rrezikonte pasoja te tmerrshme që pak kishin pësuar ndonjëherë në histori nëse kërcënonte Uashingtonin.

“Bazuar në përvojat tona të këqija në negociatat me Amerikën dhe duke u bazuar në shkeljet e angazhimeve të zyrtarëve amerikanë, është e natyrshme që ne nuk shohim asnjë vlerë në propozimin e tij,” citohet të ketë thënë Kamal Kharrazi per agjencinë gjysmë zyrtare te lajmeve Fars.

“Trump duhet së pari të riparojë tërheqjen e tij nga marrëveshja bërthamore dhe të tregojë se ai respekton angazhimet e paraardhësve të tij dhe ligjin ndërkombëtar”, shtoi Kharrazi, një ish ministër i jashtëm

Këshilli u krijua nga udhëheqësi suprem iranian Ajatollah Ali Khamenei për të ndihmuar në formulimin e politikave afatgjata për Republikën Islamike.

Levizja e Trump për të detyruar Iranin në negociata të reja ka ribashkuar tashmë ata te linjave te ashpra iraniane, të cilët kundërshtuan marrëveshjen bërthamore dhe te moderuarit si Rouhani që e përkrahen atë për t’i dhënë fund qëndrimit të Republikës Islamike ekonomikisht të paralizuar,me fuqitë perëndimore.

Ali Motahari, nënkryetari i parlamentit të Iranit, i cili shihet si pjesë e kampit të moderuar të Iranit, tha se për të negociuar me Trump tani “do të ishte një poshtërim”.

“Nëse Trump nuk do të tërhiqej nga marrëveshja bërthamore dhe nuk do të impononte sanksiononte (të reja) ndaj Iranit, nuk do të kishte probleme me negociatat me Amerikën,” tha ai për agjencinë shtetërore të lajmeve IRNA.

Ministri i brendshëm i Iranit ka thënë se Teherani nuk i besonte Uashingtonit si një partner negociator. “Shtetet e Bashkuara nuk janë të besueshme. Si mund t’i besojmë këtij vendi kur tërhiqet në mënyrë të njëanshme nga marrëveshja bërthamore?” Abdolreza Rahmani Fazli u cituar nga agjencia gjysmë zyrtare e lajmeve Fars.

Një ndihmës i lartë i Rouhanit tha se e vetmja mënyrë për t’u kthyer në bisedime ishte që Uashingtoni të kthehej në marrëveshjen bërthamore.

“Respektimi i të drejtave të kombit iranian, reduktimi i armiqësive dhe kthimi në marrëveshjen bërthamore janë hapa që mund të ndërmerren për të hapur rrugën e trazuar të bisedimeve midis Iranit dhe Amerikës”, ka tweet-uar Hamid Aboutalebi të martën.

Sipas marrëveshjes së vitit 2015, fryt i përpjekjeve të Rouhanit për të lehtësuar izolimin ndërkombëtar të Iranit për të ndihmuar në ringjalljen e ekonomisë së saj, Irani frenoi programin e tij bërthamor dhe fitoi lehtësim nga U.N dhe sanksionet perëndimore në kembim.

PAKTI NUKLEAR NË JEOPARDY

Trump e dënoi marrëveshjen pjesërisht sepse nuk mbulonte programin e raketave balistike të Iranit dhe përfshirjen në konfliktet e Lindjes së Mesme. Ai riaktivizoi sanksionet e SHBA, masat më gjithëpërfshirëse kundër Iranit dhe paralajmëroi vendet të ndalnin importimin e naftës iraniane nga 4 nëntori ose të rrezikonin sanksionet e SHBA.

Tre nënshkruesit kryesorë evropianë në marrëveshjen e vitit 2015 po kërkojnë mënyra për ta shpëtuar atë, por kane paralajmëruar Teheranin se ata nuk do të jenë në gjendje të bindin shumë investitorë të mëdhenj që të mos mbyllin bizneset me Iranin për të shmangur dënimin e SHBA.

Rouhani tha gjatë një takimi me ambasadorin britanik të martën se pas asaj që ai e quajti tërheqjen “e paligjshme” të SHBA nga marrëveshja bërthamore, “topi është në gjykatën e Evropës tani”.

Ai shtoi se “Republika Islamike nuk ka kërkuar kurrë tension në rajon dhe nuk dëshiron ndonjë problem në ujerat globale, por nuk do të heqë dorë lehtë nga të drejtat e saj për të eksportuar naftë”.

Rouhani dhe disa komandantë të lartë ushtarakë kanë thënë se Irani mund të ndërpresë dërgesat e naftës nga shtetet e Gjirit përmes ngushticës së Hormuzit nëse Uashingtoni përpiqet të mbyte eksportet iraniane të naftës.

Duke përsëritur qëndrimin zyrtar të Teheranit, komandanti i marinës iraniane Admirali Hossein Khanzadi u citua të thoshte nga agjencia e lajmeve Tasnim të martën se ngushtica do të mbetet e hapur “nëse interesat kombëtare të Iranit ruhen”.

Guvernatori i OPEC, Hossein Kazempour Ardebili, i tha Reuters të martën se Trump kishte gabuar të priste Arabinë Saudite dhe prodhuesit e tjerë të naftës për të kompensuar humbjet e naftës iraniane të shkaktuara nga sanksionet e SHBA.

“Duket se Presidenti Trump është marrë peng nga Arabia Saudite dhe disa prodhues kur ata pohuan se mund të zëvendësojnë 2.5 milionë fuçi në ditë të eksporteve iraniane, duke e inkurajuar atë të ndërmarrë veprime kundër Iranit”, tha Ardebili.

“Tani ata dhe Rusia shesin më shumë naftë dhe shumë me shtrenjtë. Jo vetem nga prodhimi i tyre në rritje, por nga rezervat e tyre”.

Ai tha se çmimet e naftës, të cilat Trump po bën presion mbi Organizatën e Vendeve Eksportuese të Naftës për të ulur prodhimin, do ta rrisin në fakt vetëm ne rast se Shtetet e Bashkuara nuk i japin shpërblime blerësve të naftës se parafinuar iraniane.

Monedha e Iranit ka kapur vlera te reja të hënën, duke rënë mbi 120,000 riale për dollarë, por vullneti i shprehur i Trump për të negociuar me Teheranin shkaktoi një përmirësim të vogël të martën në 110,000 rialë në tregun jozyrtar.

Zv.Presidenti i Iranit Eshagh Jahangiri tha se qeveria dhe banka qendrore do të zbulojnë një plan të ri ekonomik deri në fund të kësaj jave për të trajtuar sanksionet e SHBA dhe rënien e rialit.

Videot ne mediat sociale treguan qindra njerëz që u mblodhën në Isfahan në Iranin qendror, në protestë ndaj çmimeve të larta, të shkaktuara pjesërisht nga zhvlerësimi i rialit nën intensifikimin e presionit të SHBA.