( Protestuesit marshojnë para konsullatës së SHBA në Nuuk, Grenlandë, më 15 mars 2025. FOTO:  Christian Klindt Soelbeck/AP

 

CNN/ Kryeministri i Groenlandës tha se një vizitë e planifikuar në ishull nga zyrtarë amerikanë, përfshirë zonjën e dytë Usha Vance, tha se vizita është “shumë agresive”, duke i ulur marrëdhëniet në një nivel të ri pasi Presidenti Donald Trump u zotua të aneksojë territorin autonom danez.

Vance, gruaja e nënpresidentit amerikan JD Vance, do të udhëtojë në Grenlandë këtë javë për të parë garën kombëtare të qenve të ishullit dhe “të festojë kulturën dhe unitetin e Grenlandës”, sipas një deklarate nga Shtëpia e Bardhë. Këshilltari i Sigurisë Kombëtare Mike Waltz gjithashtu pritet të vizitojë territorin këtë javë, sipas një burimi të njohur me udhëtimin.

Kryeministri i Groenlandës Mute B. Egede e quajti udhëtimin e delegacionit amerikan në ishull “shumë agresiv” në një intervistë me gazetën grenlandeze Sermitsiaq të dielën dhe ngriti kundërshtime të veçanta për vizitën e Waltz.

“Çfarë po bën këshilltari i sigurisë kombëtare në Grenlandë? Qëllimi i vetëm është të demonstrojë pushtet mbi ne,” tha Egede. “Prania e tij e thjeshtë në Grenlandë pa dyshim do të ushqejë besimin amerikan në misionin e Trump – dhe presioni do të rritet.”

Ideja e Trump për të aneksuar Grenlandën ka hedhur në qendër të vëmendjes ndërkombëtare territorin, i cili mbanrezerva të mëdha të mineraleve të rralla të tokës, kritike për industritë e teknologjisë së lartë dhe ka ngritur pikëpyetje në lidhje me sigurinë e ardhshme të ishullit. Ndërsa SHBA, Rusia dhe Kina luftojnë për ndikim në Arktik. Trump ka shprehur vazhdimisht interesin që SHBA ta marrë ishullin me forcë ose detyrim ekonomik, edhe pse Danimarka dhe Groenlanda e kanë hedhur poshtë me vendosmëri idenë.

Egede, i cili ka prirë lëvizjen për pavarësinë e Grenlandës nga Danimarka, tha se përpjekja e grenlandezëve për të qenë diplomatikë thjesht “shkel nga Donald Trump dhe administrata e tij në misionin e tyre për të zotëruar dhe kontrolluar Grenlandën”.

Partia e majtë në pushtet e Egede, IAInuit Ataqatigiit, u mund në zgjedhjet parlamentare në fillim të këtij muaji, por ai mbetet kryeministër derisa të formohet një koalicion i ri qeverisës.

(Kryeministri i Groenlandës Mute B. Egede mban një konferencë shtypi me kryeministrin e Danimarkës në Kopenhagë më 10 janar 2025. Mads Claus Rasmussen/AFP/Ritzau Scanpix/Getty Images)

 

Jens-Frederik Nielsen, i cili ka të ngjarë të jetë lideri i ardhshëm i Grenlandës pasi partia e tij fitoi zgjedhjet, tha se koha e vizitës amerikane tregon “mungesë respekti”.

“Fakti që amerikanët e dinë shumë mirë se ne jemi ende në një situatë negociuese dhe se zgjedhjet komunale nuk kanë përfunduar ende, ata ende përfitojnë nga momenti për të ardhur në Grenlandë, edhe një herë, gjë që tregon mungesë respekti për popullsinë grenlandeze”, tha Nielsen për Sermitsiaq.

Shtëpia e Bardhë e prezantoi vizitën e Vance si një vizitë kulturore dhe tha se zonja e dytë “do të udhëtojë në Grenlandë me djalin e saj dhe një delegacion të Shteteve të Bashkuara për të vizituar vendet historike, për të mësuar rreth trashëgimisë Grenlandeze dhe për të marrë pjesë në Avannaata Qimussersu, garën kombëtare të qenve të Grenlandës”.

“Zonja Vance dhe delegacioni janë të emocionuar për të dëshmuar këtë garë monumentale dhe për të festuar kulturën dhe unitetin e Groenlandës”, thuhet në deklaratën e Shtëpisë së Bardhë.

(Usha Vance gjatë në një tubimi fushate, më 1 nëntor 2024, në Selma, N.C. Allison Joyce/AP)

 

Është e paqartë nëse SHBA ka dërguar ndonjëherë një delegacion në garën e qenve, aq më pak një grup me një zonjë të dytë.

Danimarka sundoi Grenlandën si një koloni deri në vitin 1953, kur ishulli arriti fuqi më të mëdha të vetëqeverisjes. Në vitin 2009, ajo fitoi më shumë kompetenca në lidhje me mineralet, policinë dhe gjykatat, por Danimarka ende kontrollon sigurinë, mbrojtjen, politikën e jashtme dhe monetare. Groenlanda përfiton gjithashtu nga anëtarësimi i Danimarkës në Bashkimin Evropian dhe NATO.

Kryeministrja daneze Mette Frederiksen tha në një koment me shkrim për Reuters se vizita e delegacionit amerikan është “diçka që ne e marrim seriozisht”. Ajo tha se Danimarka dëshiron të bashkëpunojë me SHBA-në, por kjo duhet të bazohet në “rregullat themelore të sovranitetit”.

Ndërsa politikanët e Groenlandës kanë sinjalizuar vazhdimisht se janë kundër aneksimit, ata janë të hapur për marrëveshje me Shtetet e Bashkuara për minierat e tokës së rrallë, zgjerimin e turizmit, lidhjet më të forta diplomatike dhe investime të tjera.

Një sondazh në janar, i porositur nga gazetat daneze dhe grenlandeze, zbuloi se 85% e grenlandezëve nuk donin të bëheshin pjesë e SHBA-së, me gati gjysma që thanë se interesi i Trump ishte një kërcënim, raportoi Reuters.

Djali i presidentit, Donald Trump, Jr. bëri bujë me një vizitë në Grenlandë në janar.

“Grenlanda është një vend i jashtëzakonshëm dhe njerëzit do të përfitojnë jashtëzakonisht shumë nëse dhe kur bëhet pjesë e kombit tonë. Ne do ta mbrojmë atë dhe do ta ruajmë atë nga një botë e jashtme shumë e mbrapshtë. Bëjeni Grenlandën përsëri të madhe!” Trump Jr postoi në rrjetet sociale në atë kohë.