Ai ka ironizuar vonesën e hapjes së negociatave nga ana e BE-së duke e krahasuar fjalën zgjerim me një jehonë të ndrojtur të së kaluarës.

Kryeministri shqiptar theksoi para liderëve të BE-së dhe Ballkanit Perëndimor  se Shqipëria i ka bërë detyrat e shtëpisë, por për fat të keq BE -ja që ata adhurojnë nuk është në gjendje të përmbushë premtimet e saj.

Ai e ka konsideruar një komplot bllokimin që ka bërë Bullgaria për Maqedoninë e Veriut, duke përmendur se nuk është i vetmi.

“Me keqardhje them se kam humbur besimin se Bullgaria do të jetë në gjendje të kapërcejë ngërçin së shpejti, sepse ata duken të bllokuar nga zjarri që ndezën për të ngrohur votuesit e tyre me flakë nga e kaluara e lavdishme. Për votuesit e tillë nuk mund të ketë rëndësi që ata kanë marrë peng dy shtete, të cilat sipas të gjitha mendimeve janë të pafajshme dhe të pajtueshme. Por duhet të ketë rëndësi për BE -në që po humb fytyrën para njerëzve të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor. Deri tani mund të shpresoj se ky bllokim i pakuptimtë nuk do të bëhet një ngjarje e përsëritur”, tha Rama.

Rama gjithashtu ka përmendur pikat në të cilat BE duhet të mbështesë Shqipërinë dhe Ballkanin Perëndimor.

“Së pari, BE mund të tregojë se thotë atë që do të thotë dhe do të thotë atë që thotë, duke mbështetur Ballkanin Perëndimor ekonomikisht përmes Planit Ekonomik dhe Investimeve.

Së dyti, BE mund të na ndihmojë të mbështesim të rinjtë tanë duke krijuar mekanizma integrimi në rrjetin e tij të arsimit të lartë për të na ndihmuar të mbajmë më të mirën dhe më të ndritshmin.

Së treti, BE -ja mund të na ndihmojë duke mbështetur plotësisht nismën tonë për Ballkanin e Hapur, e cila është një përpjekje e bashkërenduar e Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut dhe Serbisë për të parandaluar që Procesi vizionar i Berlinit të bëhet një hije e tij dhe të kthehet në një turne vjetor të samiteve nëpër Evropë që përsëriten si ky samit përsërit atë të 18 viteve më parë, pa dhënë rezultate të prekshme.”

Rama e mbylli fjalimin e tij me ironi ndaj BE-së, duke thënë se bie dakord me deklaratën përfundimtare të samitit, edhe pse askush nuk na pyeti për mendimin e Ballkanit Perëndimor gjatë hartimit të tij.

Fjala e plotë e Ramës:

Ja ku jemi mbledhur 18 vjet pas samitit të Bashkimit Evropian me Ballkanin Perëndimor në Selanik, koha që i duhet një të porsalinduri për t’u bërë qytetar me të drejtë vote, anëtar i plotë i bashkësisë politike. Nëse krahasojmë shënimet midis atij samiti dhe këtij, është e sigurt të konkludojmë se koha është ndalur. Ngjashmëria e shënimeve është mahnitëse përveç në një dimension. 18 vjet më parë fjala “zgjerim” ishte kredoja kumbuese e së ardhmes. Sot e njëjta fjalë është bërë një jehonë e ndrojtur e së kaluarës. Po kështu, politika e re e zgjerimit duket se i bën jehonë politikës së vjetër të frenimit. Por është ajo që është, siç do të thoshte banori i mëparshëm legjendar i Shtëpisë së Bardhë. Unë nuk do të bezdis askënd këtu me litaninë e ankesave me të cilat jeni njohur tashmë.

Përpjekjet e Maqedonisë së Veriut për të zgjidhur llogaritë me të kaluarën e saj tronditëse në emër të një të ardhmeje të ndritur evropiane, filluan gati 15 vjet më parë me statusin e kandidatit. Vendi shkoi aq larg në përpjekjet e tij sa për të ndryshuar emrin. Por akoma kjo nuk ishte e mjaftueshme për të filluar as një Konferencë Ndërqeveritare Zoom, drejt një procesi integrimi që mund të zgjasë 18 vjet të tjera para se anëtarësimi i plotë në BE të shfaqet si një përfundim i mundshëm i lumtur (duke bërë gjithsej 33 vjet nga nominimi i tyre si vend kandidat ose në me fjalë të tjera, mosha e Jezu Krishtit e gozhduar në kryq).

Unë tashmë kam ndarë disa mendime për këtë me bashkëqytetarët e mi. Siç mund ta imagjinoni, kjo nuk është një detyrë e lehtë. Shqiptarët janë komuniteti më pro-BE-së përreth për shkak të një të kaluare të veçantë të izolimit të ashpër nga Perëndimi Imperialist dhe Lindja Social-Imperialiste Sovjetike. Pas rënies së komunizmit, ata më në fund mund të zgjedhin lirshëm për herë të parë në historinë e tyre me kë të shoqërohen dhe ata kanë zgjedhur BE -në. Është mjaft e dhimbshme për ta të dëgjojnë nga BE -ja përsëri dhe përsëri se, po, natyrisht, Shqipëria ka bërë detyrat e shtëpisë, por për fat të keq BE -ja që ata adhurojnë nuk është në gjendje të përmbushë premtimet e saj.

 Është ajo që është. Ne ishim vendi i fundit akoma i përkushtuar ndaj idealeve të komunizmit edhe kur ai ishte braktisur nga çdo vend tjetër në Evropë. Ne ndoshta do të jemi shteti i fundit akoma i përkushtuar ndaj idealeve të BE -së edhe kur anëtari i fundit i BE -së do të ketë pushuar së besuari në to. Unë u kam thënë bashkëqytetarëve të mi se ne duhet të mësojmë të jetojmë me premtimet e tij të thyera pa humbur pasionin, dëshirën, horizontin për t’u bërë një shtet plotësisht funksional i frymëzuar nga parimet dhe standardet e BE -së. Ne ia kemi borxh brezave tanë të ardhshëm, jo Brukselit, Berlinit apo Parisit. Por sigurisht, është shumë më e lehtë të thuhet se sa të bëhet. Thjesht provoni një herë të imagjinoni se çfarë duhet për të mbijetuar politikisht në rrethana surreale që krijon ky proces krejtësisht i paparashikueshëm – ku shpërthimi në Bullgari është thjesht kthesa e fundit dhe ndoshta më krijuese në komplot, por jo e vetmja. Me keqardhje them se kam humbur besimin se Bullgaria do të jetë në gjendje të kapërcejë ngërçin së shpejti, sepse ata duken të bllokuar nga zjarri që ndezën për të ngrohur votuesit e tyre me flakë nga e kaluara e lavdishme. Për votuesit e tillë nuk mund të ketë rëndësi që ata kanë marrë peng dy shtete, të cilat sipas të gjitha mendimeve janë të pafajshme dhe të pajtueshme. Por duhet të ketë rëndësi për BE -në që po humb fytyrën para njerëzve të gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor. Deri tani mund të shpresoj se ky bllokim i pakuptimtë nuk do të bëhet një ngjarje e përsëritur.

Sidoqoftë, më duhet të pyes: Sa kohë duhet të presë Shqipëria për të pasur dritën jeshile në këtë proces të ashtuquajtur të bazuar në merita, i cili rezulton se nuk ka të bëjë me meritat në fund të fundit? Por unë nuk do ta keqkuptoj këtë pikë, sepse mund të ndodhë që ashtu si Vladimir nuk mund të ndahet nga Estragon në “Duke pritur për Godot”, edhe Shqipëria nuk mund të ndahet nga Maqedonia e Veriut në këtë version pas-të vërtetës të Procesit të Integrimit Evropian.Por, çfarë ndodh me ekzistencën e 2 milionë qytetarëve nga Kosova ende të mbyllur brenda vendit të tyre pas disa vitesh që vendi arriti pajtueshmërinë e plotë për liberalizimin e vizave. A nuk është surreale që ata të mund të udhëtojnë lirshëm jashtë vendit të tyre nën një regjim brutal të hequr me ndihmën e bombave të SHBA dhe BE dhe tani çlirimtarët e tyre i mbajnë të kyçur? Nga rruga BE -ja i ka dhënë liberalizimin e vizave 52 milionë njerëzve jashtë Bashkimit të ardhshëm dhe jo vetëm më parë, por edhe pasi vetë BE deklaroi publikisht se Kosova përmbushi të gjitha kriteret teknike dhe madje edhe kriteret krejtësisht ad hoc të zgjidhjes së kufirit me Malin e Zi.

E di, është ajo që është. Sado që saga e zgjerimit të shkojë, mund të ketë ende hapa konkretë për të ndërmarrë për t’i bërë vendet tona pjesë e BE -së, përveç emrit. Ndoshta BE nuk mund të përmbushë premtimet e zgjerimit. Por nëse Ballkani Perëndimor nuk mund të shkojë në BE, BE mund të shkojë në Ballkanin Perëndimor. Ajo mund ta bëjë këtë në mënyrën që ka bërë gjithmonë BE, duke ndjekur metodën funksionaliste të etërve të saj themelues.

Së pari, BE mund të tregojë se thotë atë që do të thotë dhe do të thotë atë që thotë, duke mbështetur Ballkanin Perëndimor ekonomikisht përmes Planit Ekonomik dhe Investimeve. Plani duket vërtet ambicioz, për ta zbatuar atë shumë më pak, shpresojmë se nuk do të pengohet si procesi i integrimit. Vetëm një kujtesë këtu: Vendet tona kanë qasje në 11 herë më pak fonde për frymë sesa shtetet tona fqinje me BE -në.

Së dyti, BE mund të na ndihmojë të mbështesim të rinjtë tanë duke krijuar mekanizma integrimi në rrjetin e tij të arsimit të lartë për të na ndihmuar të mbajmë më të mirën dhe më të ndritshmin. Universitetet tona mund të bëhen pjesë e strukturave dhe programeve të arsimit të lartë të BE -së, të krijojnë diploma të përbashkëta dhe të krijojnë rrugë studimi për të rinjtë në mënyrë që ata të mos ndiejnë nevojën të largohen nga vendet e tyre për të gjetur mundësi që do të bëhen të disponueshme në shtëpi.

 Së treti, BE -ja mund të na ndihmojë duke mbështetur plotësisht nismën tonë për Ballkanin e Hapur, e cila është një përpjekje e bashkërenduar e Shqipërisë, Maqedonisë së Veriut dhe Serbisë për të parandaluar që Procesi vizionar i Berlinit të bëhet një hije e tij dhe të kthehet në një turne vjetor të samiteve nëpër Evropë që përsëriten si ky samit përsërit atë të 18 viteve më parë, pa dhënë rezultate të prekshme. Ballkani i hapur është një përpjekje gjithëpërfshirëse e vërtetë për të realizuar 4 liritë e BE -së gjatë jetës sonë dhe brenda rajonit tonë, pa pritur një jetë tjetër për të parë integrimin e plotë të Ballkanit Perëndimor si një hapësirë e vetme njerëzish, mallrash, kapitalesh dhe shërbimesh.

Iniciativa Open Balkan është frymëzuar nga procesi i Berlinit. Të dy nuk kanë nevojë të vihen përballë njëri -tjetrit duke patronizuar qëndrimet dhe deklaratat konfuze. Ballkani i hapur pasqyron një nivel të ri të pjekurisë që vendet tona fituan përmes procesit të Berlinit dhe gjithashtu vullnetin për të zotëruar frymën e tij, duke shmangur ndërkohë mallkimin e një vetoje këtu dhe një vetoje atje nga vende të veçanta që mund të zgjedhin të mos vazhdojnë të njëjtën shpejtësi.

Ne thjesht duam të vazhdojmë punën pa u mbështetur në një mënyrë të vjetëruar dhe problematike të krijimit të konsensusit, kufizimet e të cilit janë të hapura për të gjithë për t’i parë. Është një mekanizëm konkret, gjithëpërfshirës dhe i hapur për përmirësim, i cili do të përfitonte nga mbështetja e plotë e BE -së për të sjellë në ndihmë kontributin konstruktiv të shteteve të tjera të Ballkanit Perëndimor.

Së pari, BE mund të na ndihmojë duke mos e shkëputur Ballkanin Perëndimor nga planet e tij emergjente në përballimin e fatkeqësive si pandemia ose në adresimin e krizës së ardhshme energjetike që është një sfidë për të gjithë ne, dhe mund të përfundojë një humbje shkatërruese prej shumë vitesh përpjekjet në rajonin tonë të prekshëm.

Shpresojmë që në këtë rast të ri të shqetësimit të përbashkët qytetarët tanë nuk do të lihen si peshqit jashtë ujit siç ndodhi me shpërndarjen e dozave të para të vaksinave, të cilat na detyruan të mbështetemi te aktorët e tretë të famshëm në një betejë të mirëfilltë për mbijetesë. Së fundi, ju mund të na ndihmoni duke i besuar më shumë punës së rëndë, të ndershme edhe nëse ndonjëherë është irrituese, e Komisionit në vlerësimin më objektiv se kushdo tjetër, përparimin tonë dhe boshllëqet tona.

Por e di që është shumë për të kërkuar, kështu që ndalem këtu dhe ju falënderoj të gjithëve me gjithë zemër që na keni sjellë këtu. Në fund të ditës, BE nuk është më e mira, por nuk ka asnjë më të mirë se BE.

Kjo është edhe arsyeja pse ne pajtohemi plotësisht me deklaratën përfundimtare të samitit, megjithëse askush nuk na pyeti për mendimin tonë gjatë hartimit të tij. Është ajo që është. Faleminderit që jeni me ne sot.